Adam Józef Kowalski
Adam Józef Kowalski (urodzony 23 grudnia 1896 w Rzeszowie, zmarły 3 marca 1947 w Edynburgu) był majorem Polskich Sił Zbrojnych, legionista, dziennikarzem, poetą oraz redaktorem „Żołnierza Polskiego” i „Polski Zbrojnej”.
Życiorys
Adam Kowalski przyszedł na świat 23 grudnia 1896 roku w Rzeszowie, w rodzinie Wincentego i Marcjanny z Gagalów. Był wnukiem powstańca styczniowego, Józefa Kowalskiego. Ukończył szkołę powszechną oraz wydziałową, a także seminarium nauczycielskie w Rzeszowie.
W latach 1912–1914 był członkiem Związku Strzeleckiego. Na I wojnę światową wyruszył w sierpniu 1914 roku z 2 kompanią rzeszowską Legionów Polskich, której dowódcą był Marian Bolesławicz. W listopadzie tego samego roku odniósł ciężkie rany w bitwie pod Krzywopłotami. W czasie pobytu w szpitalu, przygotował się do matury, którą zdał w maju 1915 roku. W tym okresie zadebiutował jako poeta. Na początku był żołnierzem oddziałów pomocniczych I Brygady. W maju 1916 roku przeszedł do 3 pułku piechoty II Brygady Legionów Polskich i brał udział w walkach nad Styrem oraz pod Stochodem, gdzie zachorował na tyfus plamisty. Po wyleczeniu wrócił do służby wojskowej i awansował. W tym czasie stworzył wiele wierszy i piosenek, które dotyczyły życia żołnierzy na froncie. Po kryzysie przysięgowym został internowany w Huszt, wcielony do armii austriackiej i wysłany na front włoski.
W listopadzie 1918 roku wstąpił do Wojska Polskiego, początkowo w 17 pułku piechoty, a następnie zajmował różne stanowiska w służbie kulturalnej i oświatowej wśród żołnierzy. Był założycielem oraz kierownikiem Uniwersytetu Żołnierskiego w Grodnie. Pełnił funkcję szefa sekcji oświatowej 2 Armii oraz kierował kursami metodyczno-oświatowymi dla oficerów w Wilnie. Równocześnie redagował dwutygodnik poświęcony problemom obrony państwa „Reduta”. Kierował referatem oświatowym w Ministerstwie Spraw Wojskowych, a następnie, awansując do rangi kapitana, został redaktorem naczelnym „Żołnierza Polskiego” oraz kierował redakcją „Polski Zbrojnej”. W 1932 roku pracował w Biurze Ogólno Organizacyjnym Ministerstwa Spraw Wojskowych. W kwietniu 1933 roku został przeniesiony do Wojskowego Instytutu Naukowo-Oświatowego w Warszawie. W marcu 1934 roku przeszedł do korpusu oficerów piechoty, pozostając na zajmowanym stanowisku w WINW. W 1938 roku znalazł się ponownie w korpusie oficerów administracji, w grupie administracyjnej.
Napisał wiele utworów, z których znaczna część zdobyła popularność. Zebrał je w zbiorach takich jak „Lutnia w tornistrze” (1934), „100 pieśni żołnierskich” (1937) oraz „Wiersze o Komendancie” (1938). Jego pieśni, takie jak „Pieśń o Generale Edwardzie Śmigłym-Rydzu”, „Jedzie, jedzie na Kasztance”, „Miała matka trzech synów” i „Morze, nasze morze”, zyskały szczególne uznanie w latach międzywojennych. Podczas wojny polsko-bolszewickiej napisał „Leguny w niebie”.
Był uczestnikiem kampanii wrześniowej, a po jej zakończeniu został internowany w obozie Balș w Rumunii, gdzie w październiku 1939 roku stworzył „Modlitwę Obozową”, która zyskała popularność w Polskich Siłach Zbrojnych oraz w Polsce Podziemnej.
Po opuszczeniu obozu, od kwietnia 1940 roku, służył w Armii Polskiej we Francji, a po ewakuacji do Wielkiej Brytanii został przydzielony do formującego się w Szkocji 2 batalionu strzelców „Kratkowane Lwiątka”. Od sierpnia 1940 roku był kierownikiem referatu kulturalno-oświatowego 1 Brygady Strzelców, a także redaktorem naczelnym „Żołnierza Polskiego” i „Polski Zbrojnej”. W tym okresie kontynuował pisanie wierszy oraz tekstów do popularnych szopek noworocznych. Na obczyźnie ukazał się zbiór jego wierszy i pieśni z lat 1939–1942 „Kierunek: WISŁA!” (Glasgow, 1943). Tytuł zbioru pochodzi z siedmiostrofowego wiersza z dopiskiem: „Szkocja 1942”.
1 stycznia 1945 roku został awansowany na stopień majora i przydzielony do dowództwa 4 Dywizji Piechoty (PSZ), w której służył do końca wojny na stanowisku dowódcy plutonu opieki nad żołnierzem.
Od 1926 roku był mężem Ireny Winczewskiej.
Po zakończeniu wojny nie wrócił do Polski, zmarł 3 marca 1947 roku w Edynburgu w Wielkiej Brytanii, gdzie został pochowany na cmentarzu Corstorphine w kwaterze wojskowej.
Ordery i odznaczenia
- Krzyż Niepodległości (9 listopada 1932)
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1938)
- Srebrny Krzyż Zasługi (3 sierpnia 1928)
- Srebrny Wawrzyn Akademicki (5 listopada 1935)
- Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
- Srebrny Medal za Długoletnią Służbę
Zobacz też
Uwagi
Przypisy
Bibliografia
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2020-03-31].
- Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
- Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
- Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
- Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
- Wiadomości/Wiadomości-Wypad, Pismo Koła 2 Baonu Grenadierów „Kratkowane Lwiątka” (w późniejszym czasie… i Komandosów). Kwartalnik wydawany w latach 1962–1996 w Edynburgu na prawach rękopisu.