Adam Kotas (urodzony 3 maja 1931 roku w Puńcowie, zmarły 8 lutego 2007 roku w Sosnowcu) był polskim geologiem, specjalizującym się w geologii złóż węgli kamiennych, a szczególnie w dziedzinach takich jak stratygrafia, tektonika oraz paleontologia karbonu.
Życiorys
Rodzina Adama prowadziła dobrze prosperujące gospodarstwo rolne, które po zakończeniu wojny zostało rozparcelowane i zniszczone. W 1949 roku ukończył Państwowe Gimnazjum i Liceum Koedukacyjne im. A. Osuchowskiego w Cieszynie.
Po zdaniu matury zdecydował się na studia chemiczne na Politechnice Wrocławskiej, jednak ze względu na swoje „kułackie” pochodzenie nie mógł ich rozpocząć. W związku z tym podjął pracę w Instytucie Metalurgii w Gliwicach jako laborant chemik. W 1950 roku prof. Marian Książkiewicz przyjął go na studia geologiczne na Uniwersytecie Jagiellońskim, które ukończył w 1955 roku na Wydziale Geologiczno-Poszukiwawczym Akademii Górniczo-Hutniczej, uzyskując dyplom magistra geologii za pracę z zakresu kartografii powierzchniowej okolic Puńcowa, wykonaną pod kierunkiem prof. Książkiewicza. Już podczas piątego roku studiów został asystentem prof. Walerego Goetla.
Po zakończeniu studiów otrzymał nakaz pracy w Biurze Dokumentacji Geologicznej Przemysłu Węglowego w Katowicach. Niedługo po rozpoczęciu pracy otrzymał ofertę zatrudnienia w Albanii, gdzie wyjechał na początku 1957 roku. Zajmował się tam pracami kartograficznymi oraz poszukiwaniem złóż węgla brunatnego, boksytów oraz rud żelaza i niklu.
Po powrocie do Polski w 1961 roku, rozpoczął pracę w Zakładzie Złóż Węgli Kamiennych Górnośląskiej Stacji Terenowej Instytutu Geologicznego, która wówczas przemieszczała się z Czeladzi do Sosnowca. W tej Stacji, która później została przekształcona w Oddział Górnośląski, pracował aż do zakończenia kariery w Instytucie.
Jego badania koncentrowały się głównie na geologii Górnośląskiego Zagłębia Węglowego oraz jego okolic. Już w pierwszych latach współpracował z Wiesławem Malczykiem i Zdzisławem Dembowskim nad pionierskim opracowaniem korelacji paralicznych utworów karbonu Zagłębia, opartego na danych z setek otworów wiertniczych. Praca ta, choć poufna, była stosunkowo mało znana.
Następnie brał udział w zaprojektowaniu, nadzorze geologicznym oraz opracowaniu wyników dwóch głębokich wierceń: Sosnowiec IG-1 i Goczałkowice IG-1, które do dzisiaj stanowią podstawę wiedzy o podłożu węglonośnych utworów karbonu w Zagłębiu. Projekty te bazowały na mapie geologicznej Górnośląskiego Zagłębia Węglowego, stworzonej przez A. Kotasa, która również nigdy nie została opublikowana. Na podstawie tej mapy przygotował Projekt badań głębokich poziomów karbonu produktywnego GZW, co doprowadziło do odwiercenia około 20 głębokich otworów wiertniczych, których wyniki umożliwiły nową ocenę potencjału złożowego Zagłębia.
W 1977 roku, na zaproszenie Macieja Podemskiego, wyjechał na trzyletni kontrakt do Zambii, do Mineral Exploration Department w Zambia Industrial and Mining Corporation Limited (ZIMCO Ltd) w Lusace. W trakcie pobytu dokumentował złoże węgla kamiennego w dolinie Zambezi, zajmował się poszukiwaniem szmaragdów w Prowincji Copperbelt oraz rud molibdenu w Prowincji Wschodniej. Po zakończeniu kontraktu w 1980 roku wrócił do Oddziału Górnośląskiego IG.
W tym samym roku przystąpił do NSZZ Solidarność, pełniąc funkcję wiceprzewodniczącego komórki związku w Oddziale Górnośląskim IG. W późniejszych latach przez dwie kadencje był członkiem Rady Naukowej Państwowego Instytutu Geologicznego, kierownikiem Zakładu Złóż Węgli Kamiennych oraz zastępcą kierownika Oddziału Górnośląskiego PIG. Pełnił również rolę koordynatora badań geologicznych i poszukiwań złóż rud metali nieżelaznych na północno-wschodnim obrzeżeniu GZW. W 1989 roku zajął się problematyką występowania metanu w pokładach węgla w Polsce, co było istotne dla koncesji badawczych i wydobywczych.
Uczestniczył w wielu krajowych konferencjach oraz sympozjach, jak również w międzynarodowych kongresach i seminariach (Madryt, Moskwa, Tbilisi, Indie, Tallin, Jugosławia, Waszyngton). Brał także udział w pracach Komisji Węglowej RWPG.
W 1991 roku, w wieku 60 lat, przeszedł na wcześniejszą emeryturę. Założył własną firmę konsultingową i w latach 1991–1998 wykonywał prace dla amerykańskich firm (m.in. Amoco i Texaco), zajmujących się w Polsce problemami wydobywania metanu z pokładów węgla oraz budowy podziemnych magazynów gazu. Był również zaangażowany w organizację XIII Międzynarodowego Kongresu Karbonu i Permu w Krakowie w 1995 roku.
W 1998 roku zakończył swoją działalność zawodową, chociaż nadal uczestniczył w krajowych i zagranicznych konferencjach naukowych, m.in. w IV Europejskiej Konferencji Węglowej w Ustroniu w 2000 roku oraz w XV Międzynarodowym Kongresie Stratygrafii Karbonu i Permu w Utrechcie w 2003 roku. Wówczas prezentował swoje osiągnięcia dotyczące dojrzałości termicznej osadów karbońskich oraz modelowania basenów sedymentacyjnych.
Publikacje
Dorobek naukowy Adama Kotasa obejmuje kilkadziesiąt publikacji, w tym monografie oraz atlasy geologiczne, a także ponad sto opracowań archiwalnych.
Odznaczenia
Otrzymał wiele odznaczeń instytutowych i branżowych, a także państwowe odznaczenie: Srebrny Krzyż Zasługi.
Bibliografia
Janusz Jureczka: Adam Kotas 1931–2007. Przegl. Geol., vol. 55, nr 4, s. 310–311, Warszawa, 2007. [dostęp 2010-06-08].