Adam Kołyszko

Adam Lubert (Kołysko) Kołyszko (ur. 2 lipca 1798, zm. 14 stycznia 1871 w Paryżu) – powstaniec 1831 roku, poseł na sejm, towińczyk, wolnomularz.

Życiorys

Urodził się w powiecie wiłkomierskim, w rodzinie posiadającej herb Jelita. Jego matka pochodziła z litewskiej szlacheckiej rodziny Morykonich, wywodzącej się z Włoch.

Otrzymał staranne wykształcenie, a później poświęcił się pracy na roli w swoich dobrach Pelisze. W 1821 roku został wybrany na prezesa wiłkomierskiego sądu powiatowego. Kilka lat później ożenił się z panną Teplicką, z którą miał dwoje dzieci.

Na początku kwietnia 1831 roku wziął udział w powstaniu. Przez dwa miesiące walczył w północnej części województwa wileńskiego, dowodząc, wspólnie z Aleksandrem Izenszmidem Milbitzem, kawalerią insurekcyjną powiatu wiłkomierskiego. Razem z oddziałami z powiatu upickiego brał udział w nieudanych próbach ataku na Wilno i Kowno. Pod koniec czerwca, wraz z innymi żołnierzami jazdy wiłkomierskiej, został przydzielony do regularnego dywizjonu jazdy poznańskiej, z którym odbył resztę kampanii litewskiej w lipcu 1831 roku. Po zakończeniu kampanii dotarł do Warszawy, gdzie 10 sierpnia odbyły się wybory posłów z województwa wileńskiego do sejmu powstańczego. Uzyskał drugą najwyższą liczbę głosów spośród osiemnastu kandydatów i został wybrany posłem z powiatu upickiego. W stopniu porucznika z Pułku Jazdy Poznańskiej, uczestniczył we wszystkich sierpniowych i wrześniowych posiedzeniach sejmu, ale nie zabierał głosu.

Po klęsce powstania wyjechał na emigrację i osiedlił się w Paryżu, podczas gdy jego żona i dzieci pozostały w kraju.

10 grudnia 1831 roku był jednym z inicjatorów Towarzystwa Litewskiego i Ziem Ruskich. Po uzyskaniu pozwolenia ministra wojny na pobyt w Paryżu uczęszczał na wykłady w Szkole Sztabu Generalnego. W 1832 roku był członkiem oraz zastępcą mistrza obrzędów loży wolnomularskiej „Les Trinosophes” Wielkiego Wschodu Francji w Paryżu w stopniu 30. obrządku szkockiego.

Był również członkiem sejmu powstańczego na emigracji. Angażował się w życie polskiej diaspory, w tym w pojedynki. W 1832 roku w pojedynku ranił Józefa Zienkowicza, któremu sekundował Juliusz Słowacki, a 15 czerwca 1841 roku był sekundantem Stanisława Roplewskiego w jego nieudanym pojedynku z Juliuszem Słowackim. W 1842 roku związał się z Andrzejem Towiańskim i stał się jednym z bardziej zagorzałych towiańczyków. Mimo braku eksponowanych stanowisk, utrzymywał bliskie relacje z liderami, a także z Juliuszem Słowackim i Ludwikiem Nabielakiem. W kwietniu 1845 roku przedstawił Mickiewiczowi projekt podróży do Rosji w celu dostarczenia Mikołajowi I listu od Aleksandra Chodźki, który nie został przyjęty przez rosyjską ambasadę w Paryżu. Plany te nie doszły do skutku z powodu sprzeciwu Towiańskiego.

Ostatnie lata życia spędził jako weteran powstania listopadowego w paryskim domu opiekuńczym im. św. Kazimierza, gdzie zmarł podczas oblężenia Paryża przez wojska pruskie. Został pochowany na Cmentarzu Montparnasse (Kwatera 7, r. 11 av. Transversale, g. 10 av. de l’Ouest).

Przypisy