Adam Kilian

Adam Kilian (urodzony 13 lutego 1923 we Lwowie, zmarł 25 czerwca 2016 w Warszawie) był artystą plastykiem, ilustratorem oraz jednym z wiodących polskich scenografów, który współpracował z teatrami lalek.

Życiorys

Adam przyszedł na świat w rodzinie Alfreda oraz Janiny Kilian-Stanisławskiej. W nocy z 13 na 14 kwietnia 1940 roku, podczas deportacji sowieckiej, został wraz z rodziną wywieziony ze Lwowa do Kazachstanu. Jego matka, będąca krytykiem sztuki, ilustratorką i literatką, w 1945 roku założyła w Samarkandzie polski Teatr Lalek Niebieskie Migdały, który po powrocie do Polski prowadziła najpierw w Krakowie, a następnie w Warszawie.

W trakcie II wojny światowej Adam był żołnierzem armii generała Władysława Andersa. Po wojnie, w latach 1945–1948, studiował architekturę w College of Arts and Crafts w Nottingham.

Po powrocie do kraju, w latach 1948–1950 pełnił funkcję dyrektora i scenografa Teatru Lalek Niebieskie Migdały (od 1951 roku Teatr Lalka). W tej instytucji przez wiele lat był scenografem, kierownikiem plastycznym (1950–1988) oraz konsultantem plastycznym (1988–2012). Stworzył ponad trzysta scenografii dla teatrów aktorskich, lalkowych i operowych, a także pracował dla telewizji i filmów animowanych.

Adam współpracował jako grafik z redakcją tygodnika dla dzieci Płomyczek, ilustrował wiele książek dla najmłodszych oraz projektował plakaty i pocztówki.

Był ojcem Jarosława, reżysera teatralnego, oraz Joanny Kilian Michieletti.

Zmarł w Warszawie i został pochowany na cmentarzu Służewieckim przy ul. Fosa.

Ordery i odznaczenia

Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (26 października 1994)
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1977)
Złoty Krzyż Zasługi (1961)
Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” (28 kwietnia 2008)
Medal Komisji Edukacji Narodowej (1964)
Order Uśmiechu (1974)
Odznaka honorowa „Za Zasługi dla Warszawy” (1977)

Nagrody i wyróżnienia

Złoty Medal za grafikę na Triennale Sztuki Dekoracyjnej w Mediolanie (1960)
Wyróżnienie na III FTPP w Toruniu za scenografię do Zemsty Aleksandra Fredry w reżyserii J. Grudy w Teatrach Dramatycznych w Szczecinie (1961)
Nagroda Ministra Kultury i Sztuki II stopnia za twórczość scenograficzną w Teatrze Lalka w Warszawie, w szczególności za przedstawienie O Zwyrtale Muzykancie oraz oryginalną scenografię do Wesela (1963)
Nagroda Ministra Kultury i Sztuki III stopnia w związku z wystawą „Polskie dzieło plastyczne w 15-leciu PRL” (1963)
II nagroda na II Ogólnopolskim Festiwalu Teatrów Lalek w Opolu za scenografię do spektaklu Lodoiska w reżyserii A. Rettingera w Państwowym Teatrze Lalek „Chochlik” we Wrocławiu (1964)
Nagroda na Kaliskich Spotkaniach Teatralnych za scenografię do Wesela w Teatrze Powszechnym w Warszawie (1964)
Nagroda (wspólnie z Z. Wierchowiczem, Z. Pietrusińską, S. Bąkowskim, W. Lange) za zestaw kostiumów na II Międzynarodowym Triennale Scenografii Teatralnej i Kostiumowej w Nowym Sadzie (1969)
Nagroda Prezesa Rady Ministrów za twórczość dla dzieci i młodzieży – za całokształt twórczości scenograficznej dla teatru lalki, żywego aktora, filmu animowanego i ilustracji książkowej (1973)
Nagroda m.st. Warszawy (1974)
Nagroda na XVIII FTPP w Toruniu za scenografię do sztuki Na szkle malowane E. Brylla i K. Gaertner w Teatrze Współczesnym w Szczecinie (1976)
Dyplom Honorowy na Międzynarodowym Festiwalu Filmów Młodego Widza „Ale Kino!” w Poznaniu za scenografię do filmu rysunkowego Ballada o tęczy (1977)
II nagroda na IX Ogólnopolskim Festiwalu Teatrów Lalek w Opolu za scenografię do Szopki krakowskiej S. i T. Estreicherów w reżyserii B. Radkowskiego w Państwowym Teatrze Lalek „Pleciuga” w Szczecinie (1979)
Złoty Medal na IV Quadriennale Scenografii w Pradze (1979)
Nagroda zespołowa Prezesa Rady Ministrów dla realizatorów opery baśniowej Jaś i Małgosia (1981)
Nagroda na IX OKT w Opolu za scenografię do sztuki Cud mniemany czyli Krakowiacy i górale W. Bogusławskiego (1983)
Nagroda na XII Ogólnopolskim Festiwalu Teatrów Lalkowych w Opolu za wartość plastyczną przedstawienia O strasznym smoku i dzielnym szewczyku… M. Kownackiej w Teatrze Lalka w Warszawie (1987)
Nagroda Wojewody Gdańskiego za scenografię do spektakli Przygody Sindbada Żeglarza i Pastorałka w Teatrze Miejskim w Gdyni (1993)
Złota Maska (Śląsk) za scenografię do Pięknej i Bestii w Teatrze im. Adama Mickiewicza w Częstochowie (1996)
Nagroda „Koryfeusz scenografii polskiej” (1999)
Doroczna Nagroda Ministra Kultury w dziedzinie teatru w zakresie scenografii za rok 2001 (2002)
Sztuka młodym – nagroda Prezydenta RP za twórczość i działalność artystyczną dla dzieci i młodzieży (2002)
Nagroda na XXIII Ogólnopolskim Festiwalu Teatrów Lalkowych w Opolu za scenografię do przedstawienia Spowiedź w drewnie. Żywoty świętych J. Wilkowskiego i J. Wowro w reżyserii K. Kobyłki z Opolskiego Teatru Lalki i Aktora im. Smolki (2007)
Nagroda GUSTAW za całokształt twórczości artystycznej (2009)
Nagroda HENRYK za wybitne osiągnięcia w dziedzinie teatru lalek (2010)
Nagroda ZAiKS-u za całokształt twórczości dla dzieci (2014)

Przypisy

Źródło:.

Bibliografia

Andrzej Tadeusz Kijowski:

Opis obyczajów w 15-leciu międzysojuszniczym 1989–2004 (Wydawnictwo AnTraKt, 2010).
Teatr to miejsce spotkania.
Paradoks o Ogródkach (III), ISBN 978-83-923292-8-2. Rozdz. XXXI „Fantazje Adama Kiliana”, s. 125.
Thea to znaczy widzenie (IV), ISBN 978-83-923292-9-9.