Adam Johann von Krusenstern

Adam Johann Ritter von Krusenstern

Adam Johann Ritter von Krusenstern, znany również pod rosyjskim imieniem Iwan Fiodorowicz Kruzensztern (ros. Иван Фёдорович Крузенштерн), urodził się 8 listopada?/19 listopada 1770 roku w Hagudi (niem. Haggud) koło Rapli w Estonii, wówczas część Imperium Rosyjskiego. Zmarł 12 sierpnia?/24 sierpnia 1846 roku w Kiltsi. Był przedstawicielem szlacheckiej rodziny Niemców bałtyckich, rosyjskim admirałem i podróżnikiem, a także dowódcą pierwszej rosyjskiej wyprawy dookoła świata w latach 1803–1806. Krusenstern był badaczem oceanów i etnografii ludów wysp oceanicznych oraz współzałożycielem Rosyjskiego Towarzystwa Geograficznego w 1845 roku.

Życiorys

Ukończył Akademię Morską w Kronsztadzie. Brał udział w wojnie ze Szwecją w latach 1780-1790, a jako oficer floty brytyjskiej podróżował do Ameryki, Chin i Indii w latach 1793–1799. W 1803 roku objął dowództwo nad pierwszą rosyjską wyprawą dookoła świata, zorganizowaną z inicjatywy cara Aleksandra I oraz hrabiego Mikołaja Rumiancewa. Głównym celem tej ekspedycji było nawiązanie kontaktów polityczno-handlowych z Chinami i Japonią, a także zbadanie wybrzeży Alaski. W wyprawie uczestniczyły dwa żaglowce, „Nadieżda” i „Newa”, nabyte w Anglii, które wypłynęły z Kronsztadu 26 lipca 1803 roku. Trasa ekspedycji prowadziła przez Atlantyk, wokół przylądka Horn, następnie przez Pacyfik, Polinezję, Hawaje, na Wyspy Japońskie, a potem na Sachalin i Kamczatkę, wracając do Rosji przez Afrykę. Chociaż potocznie uznawany za pierwszego rosyjskiego żeglarza, który opłynął Ziemię, w rzeczywistości powrócił do Kronsztadu na „Nadieżdzie” jako drugi, 7 sierpnia 1806 roku. Pierwszy wrócił Jurij Lisianski na „Newie” 24 lipca 1806 roku.

Po zakończeniu wyprawy w 1806 roku, Krusenstern został mianowany admirałem oraz honorowym członkiem Akademii Nauk w Petersburgu. W latach 1810–1814 spisał i opublikował relacje ze swojej podróży dookoła świata. W latach 1815–1818 oraz 1823-1826, wspólnie z Ottonem von Kotzebue i doktorem Karlem Espenbergiem, ponownie opłynął świat, prowadząc badania na Alasce i w Pacyfiku.

Po powrocie osiedlił się w majątku Kiltsi, gdzie stworzył „Atlas Mórz Południowych”, będący efektem jego badań nad Oceanem Spokojnym. W latach 1827–1842 pełnił funkcję komendanta Akademii Morskiej w Kronsztadzie. Zmarł i został pochowany w luterańskiej katedrze Najświętszej Marii Panny w Tallinnie.

Na cześć Johanna Krusensterna nazwano m.in. cieśninę między Wyspami Kurylskimi, Małą Diomedę na Wyspach Diomedesa, jeden z kraterów na Księżycu (krater księżycowy Krusenstern), a także rosyjski żaglowiec STS Kruzensztern. W Petersburgu, na Nabrzeżu Lejtnanta Szmidta, znajduje się jego pomnik.