Adam Lesław Jasser
Adam Lesław Jasser (ur. 1936 we Lwowie, zm. 4 maja 2023) był polskim żeglarzem (j.kpt.ż.w.), popularyzatorem żeglarstwa oraz organizatorem wielu wydarzeń związanych z tą dziedziną. Był założycielem Bractwa Żelaznej Szekli, kapitanem żaglowców „Henryk Rutkowski” (obecnie STS „Kapitan Głowacki”) oraz „Pogoria”, a także organizatorem Tall Ships’ Races i reprezentantem Polski w Sail Training International.
Życiorys
Dzieciństwo i młodość
Adam Jasser przyszedł na świat w 1936 roku we Lwowie. W okresie dzieciństwa i młodości marzył o zostaniu pilotem. Po II wojnie światowej osiedlił się w Warszawie, gdzie uczęszczał najpierw do Gimnazjum im. Adama Mickiewicza (Saska Kępa), a później (po 1950 roku) do V LO w Warszawie, znanej jako „Poniatówka” (Żoliborz).
W dążeniu do spełnienia swoich marzeń, dołączył do Ligi Lotniczej (zob. historia Aeroklubu Polski) i ukończył kurs szybowcowy, w tym odbył serię skoków z wieży. Jednak po pierwszym skoku z dwupłatowca („kukuruźnika”) nad Lotniskiem Gocław postanowił zrezygnować z dalszego szkolenia na rzecz żeglarstwa. Zapisując się do klubu AZS, który dysponował pływającą przystanią żeglarską przy praskim brzegu Wisły, niedaleko Mostu Poniatowskiego (projektowanego przez Antoniego Aleksandrowicza, otwartego w 1925 roku), stał się aktywnym członkiem dzielnicowego oddziału Ligi Morskiej, który miał siedzibę na Czerniakowie. Wsparcie dla jego działań zapewniała Izabela Zaruska, żona gen. Mariusza Zaruskiego, która gościła żeglarską młodzież w swoim mieszkaniu na Żoliborzu. Wkrótce Adam Jasser zorganizował Jacht Klub im. Mariusza Zaruskiego, mający swoją bazę na zakotwiczonej barce wisłanej vis-à-vis Cytadeli Warszawskiej.
Jego ogromne zaangażowanie w żeglarstwo sprawiło, że nie zrezygnował z uczestnictwa w corocznych regatach Warszawa–Gdańsk, mimo że odbywały się one w czasie egzaminów maturalnych. W kolejnym roku wstąpił do Oficerskiej Szkoły Marynarki Wojennej, ale szybko wrócił do Warszawy. Studiował socjologię na Uniwersytecie Warszawskim i aktywnie działał w Klubie Hybrydy, gdzie założył również Jacht Klub Hybrydy.
Bractwo Żelaznej Szekli
W kolejnych latach Jasser zainicjował nową działalność, która zyskała popularność – w 1971 roku, podczas rejsu na „Generale Zaruskim”, zorganizowanego dla młodzieży z radiowych konkursów „Lata z Radiem” Stefana Wysockiego, powstało „Bractwo Żelaznej Szekli”. Jasser wymyślił nazwę oraz logo składające się z czterech skrzyżowanych szekli. Magazynem „Bractwa” stał się program telewizyjny Bohdana Sienkiewicza „Latający Holender” (TVP Gdańsk). W latach 1973-1993 „Bractwo” funkcjonowało w ramach Telewizji Polskiej, korzystając z silnego wsparcia kpt. Macieja Szczepańskiego, prezesa Radiokomitetu zaprzyjaźnionego z Krzysztofem Baranowskim. Każdy młody człowiek, który brał udział w zajęciach „Latającego Holendra” (np. konkursach wiedzy morskiej), mógł zostać członkiem „Bractwa” (Jungą). Jungowie uczestniczyli w rejsach na jachtach takich jak „Generał Zaruski”, „Henryk Rutkowski” (obecnie „Kapitan Głowacki”), „Jurand” i „Zew Morza”. Pod koniec 1979 roku zbudowano specjalnie dla „Bractwa” pierwszy polski żaglowiec rejowy STS Pogoria.
Adam Jasser przez kilka lat był kapitanem żaglowca „Henryk Rutkowski”, gdzie zainicjował współpracę z angielską organizacją Ocean Youth Club (później Ocean Youth Trust, OYT), skupiającą młodych wolontariuszy. Na „Henryku Rutkowskim” zorganizował rejsy resocjalizacyjne dla wychowanków zakładów poprawczych, w których jego doradcą był Andrzej Celiński. Niestety, po czterech rejsach Ministerstwo Sprawiedliwości zrezygnowało z kontynuacji tej akcji.
W latach 1974 i 1976 Jasser był współorganizatorem udziału Polski w międzynarodowych regatach i zlotach żaglowców Cutty Sark Tall Ships’ Races. Organizował „Operację Żagiel 1974” w Gdyni oraz przygotowywał rejs jachtu „Leonid Teliga” na obchody 200-lecia Deklaracji Niepodległości w Nowym Jorku w 1976 roku, uczestnicząc w nim jako zastępca kapitana.
Mazurska Operacja Żagiel
W 1979 roku, kiedy budowano „Pogorię” dla „Bractwa Żelaznej Szekli”, Adam Jasser zaproponował akcję „Mazurska Operacja Żagiel” (MOŻ’79). Pomysł, promowany w jego programie telewizyjnym „Mesa”, odniósł sukces. Jego celem było m.in.:
- zwrócenie uwagi władz województwa suwalskiego i olsztyńskiego na pogarszający się stan środowiska w rejonie WJM oraz konieczność podjęcia działań ochronnych,
- określenie potrzeb w zakresie turystycznego zagospodarowania jezior,
- popularyzacja turystyki żeglarskiej.
Opracowano koncepcję „Mazurskiego Szlaku Żeglarskiego” i doprowadzono do przekazania Polskiemu Związkowi Żeglarskiemu obiektów w Mikołajkach, Starych Sadach, Kozinie na potrzeby Związku. W kolejnych dekadach turyści oraz mieszkańcy Rejonu WJM mieli możliwość uczestniczenia w regatach, wystawach, koncertach, pokazach i debatach. Koncerty pieśni żeglarskich w Mikołajkach zapoczątkowały dynamiczny rozwój ruchu szantowego w Polsce.
Czas bez „żelaznej kurtyny”
W następnych latach Adam Jasser pracował jako instruktor w Ocean Masters Academy oraz Chapman School of Seamanship, posiadając certyfikat zawodowy U.S. Coast Guard Master 200 tw. Zajmował stanowisko szefa instruktorów w Ocean Masters Sailing Academy. Jako członek „The Sail Training Association Poland” reprezentował Polskę w „The Sail Training International”. W 2013 roku podkreślał, że współczesne cele stowarzyszenia, poza organizacją regat TTSR, obejmują również zapewnienie bezpieczeństwa młodych żeglarzy i rozwijanie umiejętności współpracy w międzynarodowych zespołach. STI organizuje spotkania i seminaria dotyczące bezpieczeństwa na morzu dla około dwóch tysięcy osób (wiosenne i jesienne).
Kpt. Adam Jasser organizował rejsy szkoleniowe z międzynarodowymi załogami, np. rejs z młodzieżą polską i amerykańską na „Pogorii” w 1998 roku, który połączony był ze zwiedzaniem Warszawy i Gdańska, w tym lekcją historii Polski oraz polskiego żeglarstwa w Stoczni Gdańskiej i na pokładzie s/y Bonawentura. W czasie przerwanej „Garibaldi Tall Ships Regatta” (11-16 kwietnia 2010) dowodzona przez kpt. Jassera „Pogoria” otrzymała nagrodę za zgromadzenie na pokładzie najbardziej międzynarodowej załogi (pod lewym salingiem grota znajdowało się siedem bander).
Adam Jasser uważa, że w Polsce powinien zostać przywrócony wcześniejszy system uprawnień i wymogów szkoleniowych. Podkreśla, że każdy, kto prowadzi łódź, powinien posiadać certyfikat ukończenia kursu bezpieczeństwa i ratownictwa na wodzie, a jednostki pływające powinny być poddawane okresowym kontrolom.
Odznaczenia i wyróżnienia
26 czerwca 1998 roku otrzymał medal „Za Szczególne Zasługi dla Żeglarstwa Polskiego”, przyznawany przez Zarząd PZŻ. Jest również członkiem honorowym Sail Training Association – Poland.
Zgodnie z postanowieniem z 2011 roku, w 2012 roku, podczas uroczystego Otwarcia Sezonu Żeglarskiego, związanego z obchodami 90-lecia Chojnickiego Klubu Żeglarskiego, dwaj realizatorzy „Latającego Holendra” zostali udekorowani Orderami Odrodzenia Polski „za wybitne zasługi w popularyzowaniu na antenie telewizyjnej wiedzy o morzu i gospodarce morskiej oraz realizując wychowanie morskie młodzieży”. Bohdan Sienkiewicz otrzymał Krzyż Oficerski, a Adam Jasser – Krzyż Kawalerski. Kpt. Jasser wówczas powiedział:
Adam Jasser uważa, że najcenniejsze nagrody otrzymywał od uczestników dwóch tygodniowych rejsów z byłymi więźniami: