Adam Jan Stupnicki

Adam Jan Stupnicki (12 grudnia 1898 w Krakowie – 9 sierpnia 1987 w Pyrach k. Warszawy) był metalurgiem, dyrektorem huty „Piłsudski” w Chorzowie, organizatorem odbudowy hutnictwa oraz wykładowcą akademickim.

Życiorys

Stupnicki urodził się 12 grudnia 1898 roku w Krakowie w rodzinie drobnego przedsiębiorcy budowlanego. W 1917 roku ukończył szkołę realną i został powołany do armii austro-węgierskiej. W listopadzie 1918 roku, przed zakończeniem I wojny światowej, trafił do niewoli włoskiej. Po uwolnieniu udał się do Francji, gdzie wstąpił do Armii Polskiej pod dowództwem gen. Józefa Hallera. Wraz z armią powrócił do Polski.

W 1920 roku został zwolniony do cywila, a w 1921 roku ukończył kurs spółdzielczy w Studium Rolniczym Uniwersytetu Jagiellońskiego. Następnie przez rok pracował w banku.

W 1922 roku rozpoczął studia na Wydziale Hutniczym Akademii Górniczej w Krakowie, a w 1929 roku obronił pracę z zakresu odlewnictwa, uzyskując tytuł inżyniera metalurga. Już podczas studiów podjął pracę jako inżynier ruchu odlewni żeliwa w hucie „Katarzyna” w Sosnowcu, gdzie pracował do 1928 roku. W 1929 roku objął stanowisko inżyniera ruchu w stalowni huty „Florian” w Świętochłowicach, a po trzech latach przeszedł na walcownię tej huty. Od 1935 roku był kierownikiem walcowni huty „Piłsudski”, później przekształconej na „Kościuszko” w Chorzowie. Dzięki jego staraniom walcownia jako pierwsza w Polsce rozpoczęła produkcję 30-metrowych szyn dla Polskich Kolei Państwowych. Współtworzył nowatorską technologię produkcji podkładek do tych szyn, która została zaakceptowana przez Ministerstwo Komunikacji i wdrożona we wszystkich hutach w kraju. W 1938 roku został mianowany dyrektorem huty, która już wtedy nosiła nazwę „Kościuszko”.

Przed wybuchem II wojny światowej, w wrześniu 1939 roku, kierował ewakuacją pracowników i urządzeń huty na wschód, do Baranowicz. Po wkroczeniu wojsk radzieckich 17 września 1939 roku, zatrzymał się z grupą pracowników w okupowanym przez Sowietów Lwowie. W wyniku ustaleń niemiecko-rosyjskich, wiosną 1940 roku, grupa pracowników huty wróciła na Śląsk, ale on wraz z rodziną przeniósł się do Krakowa. W czasie okupacji przebywał w okolicach Węgrowa, gdzie pracował w Fabryce Maszyn Rolniczych „Baczki” w Łochowie oraz kierował odlewnią w Fabryce Maszyn Rolniczych „Ostrówek” w Ostrówku.

Po zakończeniu niemieckiej okupacji Śląska, w lutym 1945 roku, powrócił do Chorzowa i podjął pracę w Centralnym Zarządzie Przemysłu Hutniczego. Po kilku tygodniach został dyrektorem huty „Kościuszko” w Chorzowie, a niespełna miesiąc później udało mu się uruchomić wszystkie oddziały produkcyjne. Na początku 1946 roku huta osiągnęła około 70% produkcji przedwojennej.

Od 1945 roku pełnił funkcję kierownika Katedry Maszyn Hutniczych na Wydziale Hutniczym Akademii Górniczej w Krakowie, gdzie wykładał przeróbkę plastyczną oraz mechanizację hutnictwa.

W marcu 1946 roku, w ramach politycznej akcji eliminacji przedwojennej inteligencji, został aresztowany pod zarzutem nadużyć popełnionych przez jego pracowników. Skazany na rok obozu pracy przymusowej w Jaworznie. Został zwolniony pod koniec grudnia 1946 roku, po odbyciu 2/3 kary, dzięki interwencji ówczesnego rektora Akademii Górniczej, Rady Zakładowej huty oraz kolegów z pracy.

Po wyjściu z obozu, przez pierwsze dwa miesiące pracował jako konstruktor w biurze technicznym w Gliwicach. Od marca tego samego roku był pracownikiem Centralnego Zarządu Przemysłu Hutniczego, a po kilku dniach przeszedł do Ministerstwa Przemysłu i Handlu, gdzie pełnił funkcję starszego inspektora i kierownika referatu Przemysłu Ciężkiego w Wydziale Produkcji Departamentu Planowania. Od 1949 roku zajmował takie samo stanowisko w Departamencie Techniki Ministerstwa Przemysłu Ciężkiego.

Pod koniec października 1951 roku został aresztowany podczas podróży służbowej pod zarzutem naruszenia tajemnicy państwowej. Sąd Rejonowy w Warszawie skazał go na cztery lata więzienia za sporządzenie notatek podczas pracy jako rzeczoznawca hutniczy dla Banku Gospodarstwa Krajowego. W kwietniu 1954 roku został zwolniony z więzienia. Po odwilży politycznej po październiku 1956 roku złożył wniosek o rehabilitację, a pod koniec listopada 1957 roku został sądownie uniewinniony i przyznano mu odszkodowanie finansowe.

Od maja 1953 roku, po wyjściu z więzienia, pracował w Państwowych Wydawnictwach Szkolnictwa Zawodowego jako starszy redaktor w redakcji hutniczej, gdzie przygotowywał podręczniki dotyczące hutnictwa i obróbki metali dla uczniów szkół zawodowych.

W połowie sierpnia 1956 roku powrócił do Ministerstwa Przemysłu Ciężkiego jako kierownik zespołu w Departamencie Techniki Hutniczej. Dzięki jego staraniom zwiększono oszczędności stali oraz poszerzono asortyment produkowanych wyrobów walcowanych. Opracował nowatorską technologię form z materiałów ogniotrwałych do termitowego spawania połączeń szynowych torów kolejowych i pracował w ministerialnej Komisji Wynalazczości.

W 1966 roku przeszedł na emeryturę, ale pozostał aktywny zawodowo przez kilka następnych lat. Do marca 1971 roku był doradcą dyrektora technicznego huty „Warszawa”. Następnie dołączył do Spółdzielni Pracy Usług Technicznych Inżynierów i Techników Emerytów „Wspólnota”, która m.in. opracowywała ekspertyzy dla huty „Warszawa” oraz huty im. Lenina w Nowej Hucie (Kraków).

Od 1961 roku pełnił funkcję redaktora działu w czasopiśmie branżowym „Hutnik”.

Stupnicki zmarł 9 sierpnia 1987 roku i został pochowany na cmentarzu parafialnym w Pyrach k. Warszawy.

Odznaczenia

Otrzymał m.in. Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1967), Odznakę Honorową „Zasłużony pracownik państwowy” oraz Odznakę Honorową Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie za zasługi dla rozwoju uczelni.

Bibliografia

Poczet Chorzowian – Adam Jan Stupnicki. poczetchorzowian.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-02-18)].
Józef Piłatowicz, biogram w: Chorzowski Słownik Biograficzny t.2, wyd. Muzeum w Chorzowie, Chorzów 2008 (s.432-434)