Adam Hilary Kalikstawicz Hurynowicz (biał. Адам Гіляры Калікставіч Гурыновіч; urodził się 13 stycznia?/25 stycznia 1869 w folwarku Kowalki, w powiecie wilejskim guberni wileńskiej, zmarł 23 stycznia?/4 lutego 1894 w folwarku Krystynopol, powiat święciański) był białoruskim poetą, folklorystą oraz działaczem politycznym, który został represjonowany przez carską policję ze względu na swoje radykalne poglądy społeczne.
Życiorys
Adam Hurynowicz przyszedł na świat w rodzinie drobnej szlachty, której ród (herbu Prawdzic) miał jednak tatarskie korzenie. Rodzina Hurynowicza była właścicielem kilku folwarków. Młody Adam najpierw mieszkał w folwarku Kowalki, a później w Krystynopolu. Ich sytuacja finansowa nie była dobra, a po śmierci Kaliksta Hurynowicza w 1876 roku, głowy rodziny i ojca przyszłego poety, ich stan majątkowy jeszcze bardziej się pogorszył.
W 1887 roku Adam Hurynowicz ukończył Wileńską Szkołę Realną i rozpoczął studia w Petersburskim Instytucie Technologicznym. Niestety, szybko musiał przerwać naukę z powodu trudności finansowych oraz zachorowania na tyfus. W 1888 roku ponownie rozpoczął pierwszy rok studiów. W czasie studiów aktywnie angażował się w działalność literacką, tworząc swoje najlepsze utwory. To wtedy zaczął tłumaczyć białorusko utwory polskich, ukraińskich i rosyjskich pisarzy. Jego twórczość była silnie inspirowana literaturą i osobą Franciszka Bohuszewicza, któremu poświęcił jeden z najbardziej znanych wierszy, „Dziakuj tabie, bracie, Buračok Macieju”.
W okresie swojego pobytu w Petersburgu Hurynowicz zaangażował się również w działalność polityczną. Około 1889 roku przystąpił do rewolucyjnego ruchu studenckiego. Stał się aktywnym członkiem nielegalnej organizacji „Kółko Młodzieży Polsko-Litewsko-Białoruskiej i Małoruskiej”, a przez pewien czas pełnił funkcję jej lidera. Jego korespondencja była monitorowana przez władze. Prośba zawarta w jednym z listów do Stanisławy Piatkiewicz, dotycząca sprowadzenia dużej ilości nielegalnej literatury, doprowadziła do jego aresztowania przez carską policję i umieszczenia w twierdzy Pietropawłowskiej. W czasie pobytu w więzieniu Hurynowicz ciężko zachorował na czarną ospę. Jego pogarszający się stan zdrowia sprawił, że pod koniec listopada 1893 roku został odesłany do rodzinnego folwarku, gdzie wkrótce zmarł.
Twórczość
Adam Hurynowicz zapisał się w historii literatury białoruskiej jako poeta-rewolucjonista oraz pieśniarz narodowej niedoli, który nawoływał do walki z samodzierżawiem i jako pierwszy zwrócił się ku tematyce roboczej. Należał także do grona twórców, którzy zapoczątkowali w białoruskiej literaturze poezję dziecięcą. Jego wiersze po raz pierwszy ukazały się drukiem dopiero w 1921 roku.
Twórczość Hurynowicza przypadła na czas wzmożonego zainteresowania lokalnych literatów białoruską etnografią i folklorem. Takie tematy poruszali m.in. pisarze tworzący na ziemiach białoruskich, jak Eliza Orzeszkowa, Franciszek Bohuszewicz czy Emma Dmochowska. Sam Hurynowicz również dokumentował przejawy kultury ludowej w powiecie święciańskim. W 1890 roku, pragnąc opublikować wyniki swoich badań, zwrócił się o pomoc do Jana Karłowicza, którego folwark Wiszniewo znajdował się zaledwie 10 kilometrów od Krystynopola. Publikacja jego prac folklorystycznych odbyła się jednak dopiero trzy lata później, a Hurynowicz nie zdążył zobaczyć swojego dzieła przed śmiercią. W 1893 roku jego praca „Zbiór rzeczy białoruskich” została wydrukowana w XVII tomie czasopisma „Zbiór Wiadomości do Antropologii Krajowej”, wydawanego przez Akademię Umiejętności w Krakowie. Następnie ukazało się już osobne wydanie tej pracy pod tytułem „Zbiór rzeczy białoruskich (z gminy Wiszniewskiej, parafii Żodziskiej, pow. Święciańskiego, guberni Wileńskiej)”.
Jako tłumacz, Adam Hurynowicz rozpoczął, a późniejsi twórcy kontynuowali, prace nad przekładem na język białoruski utworów Elizy Orzeszkowej. Pierwszym przetłumaczonym dziełem tej pisarki był „Obrazek z lat głodowych”. Hurynowicz przetłumaczył również na język białoruski m.in. „Hymn” Iwana Franki.
Przypisy
Uwagi
Linki zewnętrzne
„Zbiór rzeczy białoruskich (z gminy Wiszniewskiej, parafii Żodziskiej, pow. Święciańskiego, gubernii Wileńskiej)” Adama Hurynowicza w Podlaskiej Bibliotece Cyfrowej