Adam Honory Kirkor

Adam Honory Kirkor, znany również jako „Jan ze Śliwina” (urodzony 21 stycznia 1818 w Śliwinie, zmarł 23 listopada 1886 w Krakowie), był wydawcą, dziennikarzem, archeologiem. Od 1855 roku pełnił funkcję członka Tymczasowej Komisji Archeologicznej Wileńskiej oraz kustosza Muzeum Starożytności w Wilnie, a także był jednym z założycieli Akademii Umiejętności w 1872 roku. Kirkor był wydawcą „Albumu wileńskiego” (1858) i autorem przewodnika „Przechadzki po Wilnie i jego okolicach” (1856); był również encyklopedystą.

Życiorys

Ukończył gimnazjum w Mohylewie, a następnie kontynuował naukę w Instytucie Szlacheckim w Wilnie.

W latach 1834–1866 działał w Wilnie, a później w Petersburgu oraz Krakowie. Rozpoczął swoją karierę w wileńskiej Izbie Skarbowej. Od 1855 roku był członkiem Wileńskiej Komisji Archeologicznej oraz kierownikiem wileńskiego Muzeum Archeologicznego. Od 1849 roku zasiadał w gubernialnym komitecie statystycznym.

W 1859 roku zakupił drukarnię od Krystiana Teofila Glücksberga, co umożliwiło mu wydawanie książek i czasopism w językach polskim, litewskim i rosyjskim. W latach sześćdziesiątych XIX wieku redagował „Kurier Wileński”.

W 1856 roku uzyskał status członka czynnego Rosyjskiego Cesarskiego Towarzystwa Archeologicznego. Był jednym z autorów haseł do 28-tomowej Encyklopedii Powszechnej Orgelbranda, wydawanej w latach 1859-1868, a jego nazwisko pojawia się w pierwszym tomie z 1859 roku na liście twórców tej encyklopedii. W 1864 roku dołączył do Moskiewskiego Towarzystwa Archeologicznego.

Kirkor był krytykowany w polskich środowiskach patriotycznych za swoją ugodową postawę wobec władz carskich, zwłaszcza za wydanie „Albumu Wileńskiego” na cześć cara Aleksandra II oraz za kontakty z Michaiłem Murawjowem w 1863 roku. W 1867 roku przeniósł swoją drukarnię do Petersburga, gdzie w latach 1868-1870 wydawał konserwatywny dziennik „Nowyje wriemia”.

Mimo intensywnej działalności wydawniczej Kirkor zbankrutował, co skłoniło go do przeprowadzki do Krakowa. Aby zapewnić sobie środki do życia, sprzedał swoją kolekcję autografów, liczącą 2000 pozycji. W 1871 roku zakupił ją Aleksander Branicki, który włączył ją do swojej biblioteki w zamku w Suchej. Zbiór ten zawierał m.in. oprawną księgę z autografami polskich królów od XVI wieku oraz znanych wodzów, polityków, uczonych i pisarzy.

W 1872 roku wziął udział w przekształceniu Towarzystwa Naukowego Krakowskiego w Akademię Umiejętności, a w 1873 roku został jej członkiem. Od tego czasu prowadził wykopaliska archeologiczne na terenie cmentarzyska kultury łużyckiej w Kwaczale oraz w Płazie, Libiążu i Bobrku.

W 1878 roku, przy granicy wsi Żnibrody z Beremianami (powiat buczacki), prowadził wykopaliska na starym cmentarzu.

Kirkor był żonaty z aktorką Heleną z Majewskich (1828-1900). W 1857 roku Helena nawiązała romans z Władysławem Syrokomlą i opuściła męża. Kirkor związał się z Marią Celestyną Boczkowską (1840–1931), która w wieku piętnastu lat poślubiła Antoniego Korewę, jednak ich małżeństwo zostało unieważnione po kilku latach. Po rozwodzie, w 1866 roku, Kirkor ożenił się z Boczkowską. Para nie miała dzieci.

Adam Honory Kirkor został pochowany na cmentarzu Rakowickim w Krakowie (kwatera LD).

Przypisy

Bibliografia

Michał Brensztajn: Adam Honory Kirkor
Biografia
Prekursor archeologii
Michał Brensztajn, Adam Honory Kirkor, wydawca, redaktor i właściciel drukarni w Wilnie od roku 1834 do 1867, Wilno: Wydawnictwo Towarzystwa Pomocy Naukowej im. E. I E. Wróblewskich, 1930.
Ewa Milicer, Wileńskie albumy kolekcjonerskie Marii Celestyny Boczkowskiej jako przykład zainteresowania grafiką i rysunkiem w 2. połowie XIX wieku, [w:] Dziedzictwo i pamięć Kresów Wschodnich Rzeczypospolitej. II Muzealne Spotkania z Kresami, red. Tadeusz Skoczek, Warszawa 2017, s. 17, 22.
Dawid Fajnhauz i Stefan Nosek: Kirkor Adam Honory (1818 lub 1819–1886). W: Polski Słownik Biograficzny. T. XII. Wrocław–Warszawa–Kraków, 1966–1967, s. 475–478.