Adam Gieryk

Adam Gieryk, właściwie Adam Podebrański, urodził się w 1741 roku w Supraślu, a zmarł w 1809 roku w Krakowie. Był to znany polski rytownik, giser oraz alchemik.

Życiorys

Był synem Jana Podebrańskiego, herbu Jastrzębiec, oraz Zofii z Dębowskich, bardziej znany jako „Gieryk”.

Początkowo zajmował się sztycharstwem, odlewaniem czcionek oraz drukarstwem – pracował m.in. w Kaliszu, Warszawie (w latach 1772-1783) oraz w Krakowie (od 1784 roku). W latach 1772-1777 był właścicielem odlewni czcionek, którą sam założył. W 1778 roku objął stanowisko kierownika drukarni Korpusu Kadetów i współpracował z Drukarnią Szkoły Głównej Koronnej w Krakowie. Rytował, a później sztychował ilustracje do książek, w tym do dzieła Franciszka Ryszkowskiego o anatomii, wydanego w 1786 roku. Tworzył także portrety, w tym portret Stanisława Augusta Poniatowskiego. Wymieniany był jako współtwórca publikacji „O Elektryczności Uważaney W Ciałach Ziemskich i Atmosferze”, ogłoszonej przez Franciszka Scheidta i wydanej w Drukarni Szkoły Głównej Koronnej w 1786 roku, zawierającej trzy jego rytowane tablice. Dodatkowo, wykonywał miedzioryty na potrzeby użytkowe, takie jak znaki aptek, dyplomy oraz wizerunki świętych sprzedawane podczas odpustów.

Adama Gieryka nazywano „ostatnim alchemikiem Krakowa”. Włodzimierz Hubicki opisał go w następujący sposób:

Chudy, wysoki, mrukliwy i stale zasępiony. Człowiek, który wszystko umiał: czy to naprawić zepsuty przyrząd fizyczny, czy odlać zgrabną figurkę z metalu, czy też zlepić jakiś rozbity przedmiot szklany lub porcelanowy. […] Nieraz błądził z różdżką po podkrakowskich łąkach i wzgórzach Krzemionek, a zabobonni krakowianie twierdzili, że tak jak Twardowski brata się z diabłem. Czasami ten dziwny człowiek przez całe tygodnie nie wychodził z domu, zatopiony w grubych foliałach alchemicznych. Próżne zapewne były przekonywania Scheidta o stracie czasu i pieniędzy. Ostatni alchemik Krakowa święcie wierzył w swe księgi oraz w to, że kiedyś uzyska Kamień Mądrości.

Na zlecenie króla Stanisława Augusta, Podebrański poszukiwał kruszców w okolicach Krzemionek, używając do tego leszczynowej różdżki. Brał też udział w poszukiwaniach soli, które prowadził Jan Filip Carosi.

Przypisy

Bibliografia

Jerzy Dobrzycki: Adam Gieryk Podebrański: sztychator, typograf i bibliopola J. Kr. Mości, ostatni alchemik Krakowa. Kraków: 1939. Brak numerów stron w książce.