Adam Franciszek Jaźwiecki

Adam Franciszek Jaźwiecki ps. „Sandor”

Adam Franciszek Jaźwiecki, znany również pod pseudonimem „Sandor”, urodził się 23 grudnia 1900 roku w Krakowie, a zmarł 16 października 1946 roku w Świdnicy. Był to polski działacz niepodległościowy, artysta malarz, grafik oraz rysownik, a także członek Grupy Krakowskiej.

Życiorys

W trakcie I wojny światowej walczył w Legionach Polskich. Po wojnie rozpoczął naukę rysunku i malarstwa w prywatnych szkołach. W 1928 roku podjął studia w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, gdzie uczył się pod kierunkiem Fryderyka Pautscha i Teodora Axentowicza. Z powodu konfliktu związanego z wystawą podyplomową został usunięty z uczelni razem ze Stanisławem Osostowiczem i Leopoldem Lewickim, jednakże studia ukończył w 1933 roku. W okresie międzywojennym tworzył obrazy batalistyczne, pejzaże oraz portrety, a także zajmował się autolitografią.

W momencie wybuchu II wojny światowej w 1939 roku, Jaźwiecki został skierowany do pracy w obozie przejściowym na ulicy Wąskiej w Krakowie, gdzie angażował się w pomoc osobom uwięzionym, organizując ucieczki oraz produkując kenkarty. W drugiej połowie 1942 roku został aresztowany po doniesieniu, a następnie osadzony w areszcie na ulicy Montelupich. 1 grudnia 1942 roku został przewieziony do Auschwitz-Birkenau, gdzie pracował w kartoflarni, a później w malarni obozowej. Jego pobyt w Auschwitz zakończył się 12 marca 1943 roku, kiedy to przeniesiono go do KL Gross-Rosen. Tam przebywał krótko i już 22 kwietnia 1943 roku został transportowany do Sachsenhausen. Nie spędził tam długo, ponieważ 22 lipca 1944 roku przewieziono go z obozu w Oranienburgu do Halberstadt, gdzie znajdował się podobóz KL Buchenwald. W pierwszych dniach maja oboz został ewakuowany, a więźniów wyzwolono w okolicach Zwonitz. Po powrocie do Krakowa udało mu się zabrać część swoich prac stworzonych w obozach, portretując współwięźniów oraz siebie samego. Zachowała się kolekcja 113 obrazów, które zostały przekazane do muzeum w Oświęcimiu. W 1945 roku, będąc ciężko chorym na gruźlicę, Jaźwiecki opuścił Kraków i osiedlił się w Świdnicy, gdzie zmarł.

Jego ostatnie miejsce spoczynku znajduje się na cmentarzu Rakowickim.

Ordery i odznaczenia

Krzyż Niepodległości – przyznany 13 kwietnia 1931 roku „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.

Przypisy

Bibliografia

ZofiaZ. Baranowicz, Polska awangarda artystyczna 1918-1939, Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1979, ISBN 83-221-0074-4, OCLC 749529098. Brak numerów stron w książce.