Adam Dedio
Adam Dedio (urodzony 24 grudnia 1918, zamordowany 14 kwietnia 1947 w Gdańsku) był kapitanem marynarki oraz żołnierzem powstania warszawskiego.
Życiorys
Po ukończeniu matury w Państwowym Gimnazjum i Liceum Ignacego Jana Paderewskiego w Poznaniu (aktualnie VI Liceum Ogólnokształcące im. Ignacego Jana Paderewskiego w Poznaniu) w 1937 roku, Adam został przyjęty do Szkoły Podchorążych Marynarki Wojennej w Toruniu, a później w Bydgoszczy. W 1939 roku, w trakcie ewakuacji szkoły na Polesie, dotarł do Pińska. W stopniu bosmanmata podchorążego brał udział w wojnie obronnej 1939 roku, wchodząc w skład batalionu morskiego Samodzielnej Grupy Operacyjnej „Polesie”, walcząc przeciwko Niemcom i Armii Czerwonej, w tym w bitwie pod Kockiem, gdzie został ranny. W tym samym roku, jeszcze we wrześniu, został awansowany do stopnia podporucznika marynarki przez generała Franciszka Kleberga. 6 października 1939 roku trafił do niewoli niemieckiej, przebywając w obozach dla jeńców wojennych w Meppen i Ziegenheim koło Kassel. W 1940 roku został zatrudniony w gospodarstwie rolnym, z którego udało mu się uciec (na zasadzie wymiany za ochotnika) w czerwcu 1941 roku. Po przybyciu do Krakowa natychmiast skontaktował się z ZWZ-AK. Trafił do znanego oddziału „Wicher”, dowodzonego przez Józefa Świdę „Dzika”, byłego partyzanta mjr. „Hubala”. Adam działał pod pseudonimem „Kopiec” i był zastępcą „Dzika”. Oddział „Wicher” wkrótce włączono w skład 6. Dywizji AK.
Po aresztowaniu przez Gestapo przeszedł brutalne tortury, ale udało mu się przeżyć. Po powrocie do zdrowia został przywrócony do służby w AK. Po wojnie wstąpił do Marynarki Wojennej, która była kontrolowana przez komunistów, i objął dowództwo na ORP „Bystry”. Równocześnie zaangażował się w antykomunistyczną konspirację, a w grudniu 1945 roku dołączył do Narodowego Zjednoczenia Wojskowego w regionie gdańskim. W maju 1946 roku został aresztowany w Gdyni pod zarzutem działania na szkodę państwa polskiego jako „szef tajnej kancelarii” Głównego Sztabu MW. Był torturowany przez Informację Wojskową, a 14 kwietnia 1947 roku został rozstrzelany po fałszywym procesie. Jego ciało zostało potajemnie pochowane bez oznaczenia na Cmentarzu Garnizonowym w Gdańsku. 20 czerwca 1990 roku Sąd Marynarki Wojennej w Gdyni unieważnił wyrok Adama Dedio. Po odkryciu szczątków i potwierdzeniu tożsamości przez zespół IPN pod kierownictwem dr. hab. Krzysztofa Szwagrzyka w 2016 roku, został ponownie pochowany z honorami wojskowymi w Kwaterze Pamięci na Cmentarzu Marynarki Wojennej 29 czerwca 2018 roku. Kapitan Adam Dedio jest patronem 7 Pomorskiej Brygady Obrony Terytorialnej.
Rodzina
Adam był pierwszym dzieckiem Stanisława i Marii Romany z domu Wodziczko. Jak wynika z zachowanego pamiętnika, Maria starała się wychować go na osobę odważną, silną i wierną ideałom, gotową do poświęceń dla ojczyzny. Dzięki temu wychowaniu stał się „człowiekiem, którego można zabić, ale nigdy pokonać”.
Przypisy
Bibliografia
Dariusz R. Bugajski, The Polish Naval Academy. In the Centenary of Regaining Access to the Baltic Sea, Gdynia 2019, s. 32. ISBN 978-83-953887-2-9 (POLISH NAVAL ACADEMY); ISBN 978-83-7591-714-7 (REGION)
Waldemar Kowalski, Adam Dedio (1918–1947). Dobry syn, Gdańsk 2017, 64 s. + 24 s. wkł. zdj., ISBN 978-83-8098-109-6
Epitafium 169. Rzecz o Adamie Dedio „Adrianie”, reż. I. Bartólewska, J. Marszalec, OBEP IPN, Gdańsk – Akademicka Telewizja Edukacyjna Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2007.