Adam Cyra

Adam Cyra (urodzony 27 marca 1949 roku w Krakowie) jest polskim historykiem, który pełni rolę starszego kustosza w Państwowym Muzeum Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu. Jest autorem licznych książek oraz artykułów, które dotyczą zagłady Żydów oraz historii Oświęcimia i jego okolic w czasie II wojny światowej.

Życiorys

W 1972 roku ukończył studia z zakresu historii na Uniwersytecie Jagiellońskim. Po tym wydarzeniu rozpoczął pracę w Państwowym Muzeum Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu, gdzie obecnie pełni funkcję starszego kustosza. W 1996 roku obronił pracę doktorską na Uniwersytecie Śląskim w Katowicach, zatytułowaną „Rotmistrz Witold Pilecki (1901-1948). Życie i działalność na tle epoki”.

Cyra jest autorem kilku książek oraz około dwustu artykułów dotyczących historii KL Auschwitz.

Od ponad dwudziestu lat aktywnie współpracuje z Towarzystwem Opieki nad Oświęcimiem, publikując wiele artykułów w biuletynie wydawanym przez to towarzystwo. Od szesnastu lat współpracuje również z Towarzystwem Miłośników Wołynia i Polesia.

Organizował ponad dwadzieścia wystaw, zarówno krajowych, jak i zagranicznych, poświęconych historii KL Auschwitz. Jest jednym z twórców stałej wystawy w Państwowym Muzeum Auschwitz-Birkenau, znajdującej się w bloku nr 11, zatytułowanej „Obozowy i przyobozowy Ruch Oporu”.

W ramach jego współpracy następujące szkoły uzyskały imię, a on opracował także scenariusze Izby Pamięci Narodowej:

Zespół Szkół nr 3 w Zabrzu im. rtm. Witolda Pileckiego (1996 r.),
Zespół Szkół Zawodowych i Ogólnokształcących nr 5 im. rtm. Witolda Pileckiego w Katowicach (1997 r.),
Gimnazjum Gminne im. mjr. Piotra Szewczyka w Rajsku (2000 r.),
Powiatowy Zespół nr 3 Szkół Technicznych i Ogólnokształcących im. cc por. Stefana Jasieńskiego w Oświęcimiu.

Na jego inicjatywę w 1991 roku zmieniono nazwę Kolonia Lenina w Oświęcimiu na Osiedle rtm. Witolda Pileckiego.

W 2005 roku, według jego koncepcji (napisy i dobór nazwisk), na starym cmentarzu w Olkuszu powstał pomnik upamiętniający mieszkańców Ziemi Olkuskiej (Polaków i Żydów), którzy zostali zamordowani w hitlerowskich więzieniach, obozach koncentracyjnych oraz obozach masowej zagłady.

Jednym z jego największych osiągnięć jest upamiętnienie i utrwalanie w świadomości zbiorowej Polaków postaci oraz dokonań rtm. Witolda Pileckiego, który był dobrowolnym więźniem KL Auschwitz, twórcą konspiracji wojskowej w tym obozie, uciekinierem z obozu oświęcimskiego, uczestnikiem Powstania Warszawskiego, więźniem obozów jenieckich w Lamsdorf i Murnau, oficerem II Korpusu Polskiego we Włoszech oraz zamordowanym w okresie terroru stalinowskiego w więzieniu na Mokotowie 25 maja 1948 roku.

Od 12 stycznia 2012 roku Adam Cyra prowadzi osobisty blog historyczny, na którym zamieścił już blisko trzysta artykułów, które powstały w ciągu ostatnich lat.

Za swoją działalność został uhonorowany Złotym Krzyżem Zasługi (1997), Medalem Pro Memoria (2005), Złotym Medalem Opiekuna Miejsc Pamięci Narodowej (2009), Medalem Miasta Oświęcim (2010) oraz Medalem Pro Patria (2018).

Publikacje

Adam Cyra, Raport Witolda, „Biuletyn Towarzystwa Opieki nad Oświęcimiem” 1991 nr 12.

Adam Cyra, Sylwetki niektórych żołnierzy AK – członków obozowego i przyobozowego ruchu oporu. Uroczystość odsłonięcia i poświęcenia pamiątkowej tablicy w hołdzie żołnierzom Armii Krajowej i ludziom niosącym pomoc więźniom Oświęcimia, Katowice 1995.

Adam Cyra, Wiesław J. Wysocki, Rotmistrz Witold Pilecki, Warszawa 1997. ISBN 83-86857-27-7

Adam Cyra, Ochotnik do Auschwitz. Witold Pilecki (1901-1948), Oświęcim 2000 (zawiera także raport rtm. Witolda Pileckiego z 1945 r.). ISBN 83-912000-3-5, ISBN 83-912000-4-3

Adam Cyra, Cichociemny z Babic. Major Piotr Szewczyk (1908-1988), Oświęcim 2000, Warszawa 2006, Oświęcim – Tułowice 2016. ISBN 978-83-946244-7-7

Adam Cyra, Pozostał po nich ślad… życiorysy z cel śmierci, Oświęcim 2006. ISBN 83-60210-20-9

Adam Cyra, Mieszkańcy ziemi olkuskiej w hitlerowskich więzieniach i obozach koncentracyjnych, Oświęcim – Olkusz 2005. ISBN 83-60210-02-0

Adam Cyra, Spadochroniarz „Urban”. Ppor. Stefan Jasieński (1914-1945), Oświęcim 2005. ISBN 83-88526-85-5

Adam Cyra, Upamiętnienie Żydów olkuskich. 65. rocznica likwidacji getta w Olkuszu – czerwiec 2007 r., Oświęcim – Olkusz 2007. ISSN 0860-4258

Adam Cyra, Podobóz KL Auschwitz Harmęże, Oświęcim 2007. ISBN 978-83-60367-64-3

Adam Cyra, Banderowcy w KL Auschwitz, (w:) „Studia nad Faszyzmem i Zbrodniami Hitlerowskimi”, t. XXX, Wrocław 2008.

Adam Cyra, Żwirownia obok Theatergebäude jako miejsce zbrodni w KL Auschwitz, (w:) „Studia nad Faszyzmem i Zbrodniami Hitlerowskimi”, t. XXXIV, Wrocław 2012.