Adam Cygielstrejch

Adam Cygielstrejch, znany również jako Cygielstrajch, Cygielstreich, Cygielsztrajch oraz Cygielsztrejch (ur. 15 marca 1886 w Warszawie, zm. 13 października 1935 tamże) był polskim psychologiem, filozofem i nauczycielem. Pełnił funkcję kierownika Instytutu Psychologicznego w Warszawie, był dyrektorem żydowskiego Gimnazjum i Liceum „Chinuch” w Warszawie oraz profesorem w Państwowym Instytucie Nauczycielskim.

Życiorys

Cygielstrejch uczęszczał do gimnazjum w Warszawie. Już w czasie nauki stał się zwolennikiem PPS; w 1906 roku został aresztowany, a po zwolnieniu za kaucją udał się na studia za granicą. Uczył się w Paryżu na kierunkach przyrodniczym oraz filozoficznym, gdzie psychologii uczył go Henri Piéron, a następnie Georges Dumas. Zgodnie z informacjami od Sterlinga, uzyskał tytuł doktora po obronie pracy na temat (Critique de la philosophie Kantienne dans les oeuvres de Schopenhauer). W 1910 roku powrócił do Polski i rozpoczął pracę w Laboratorium Psychologicznym w Warszawie. Od 1912 roku był asystentem w Instytucie Psychologicznym w Warszawie, którym kierował Edward Abramowski. Po jego śmierci objął stanowisko kierownika instytutu.

Wziął aktywny udział w II Zjeździe neurologów, psychiatrów oraz psychologów polskich, który odbył się w grudniu 1912 roku w Krakowie, gdzie wygłosił referat zatytułowany „O wpływie wzruszeń na choroby umysłowe”.

Od 1915 roku pracował jako nauczyciel, a od 1918 roku pełnił funkcję dyrektora Gimnazjum Filologicznego Męskiego Towarzystwa „Chinuch” (później Prywatne Gimnazjum i Liceum Spółki „Chinuch”), które mieściło się przy Placu Krasińskich 3 w Warszawie. W szkole uczył przedmiotów związanych z przyrodą oraz propedeutyki filozofii, a także wykładał psychologię w Państwowym Instytucie Nauczycielskim i na Uniwersyteckim Kursie Związku Nauczycielstwa Polskiego. Był długoletnim członkiem Polskiego Towarzystwa Psychologicznego oraz prezesem Koła Dyrektorów Żydowskich Szkół Średnich. Mieszkał przy ulicy Próżnej 9. Miał dwóch braci: Juliana i Józefa, a także siostrę Zofię, zamężną za Milsztejna. Był mężem Stefanii Cygielstrejch z domu Hopfenstand (1895–1944), nauczycielki, z którą miał dwóch synów: Jerzego i Tadeusza.

Zmarł w Warszawie i został pochowany na cmentarzu żydowskim przy ulicy Okopowej.

Dorobek naukowy

Pierwsze publikacje Cygielstrejcha dotyczyły zagadnień psychologiczno-psychiatrycznych, koncentrując się na zaburzeniach psychicznych u żołnierzy. W artykule z 1912 roku sformułował tezę, że intensywne emocje doświadczane przez żołnierzy na froncie mogą prowadzić do zaburzeń psychicznych. Zbadał wpływ gwałtownych wzruszeń na występowanie ostrych zaburzeń psychicznych, proponując mechanizm ich powstawania oparty na intoksykacji.

Prowadził badania z zakresu psychologii doświadczalnej, opracowując m.in. własną metodę analizy marzeń sennych. Pod kierunkiem Abramowskiego skoncentrował się na badaniach podświadomości, wierząc, że każda koncepcja wynika z interakcji sfery świadomej i podświadomej. Interesował się również psychologią twórczości.

Prace

Dyastazy a organizm. Wszechświat 29 (33, 34), ss. 513–517, 533–537, 1910

Psychologia paniki podczas wojny. Bibljoteka Warszawska 3, ss. 128–141, 1912

Les conséquences mentales des émotions de la guerre. Annales medico-psychologiques, 1912

Przekształcanie się podświadomości normalnej u dzieci, dorosłych i starców. Prace z psychologii doświadczalnej. Tom I. Warszawa, 1913 ss. 163–289

Adam Mahrburg jako filozof. Nauka i Życie, dodatek do Nowej Gazety nr 554 s. 1, 1913

Badanie oporu zapomnianego w pamięci dotykowej form. Prace z Psychologii Doświadczalnej T.2 ss. 313-362 (1914)

Popularne odczyty filozoficzne. Nowa Gazeta nr 135 (23.3.1914) s. 2

O pamięci dziedzicznej. W Wielkiej Encyklopedii Powszechnej Ilustrowanej, 1914

Wpływ wzruszeń na pamięć dotykowo-mięśniową. Prace z Psychologii Doświadczalnej T.3 ss. 100-170, 1915

Analiza psychologiczna widzeń sennych. Prace z Psychologii Doświadczalnej T.3 ss. 271-320, 1915

Psychika podświadoma. Przegląd Filozoficzny 18 s. 229, 1915

Z powodu recenzji p. J. Ochorowicza o „Pracach z psychologji doświadczalnej”, wychodzących pod kierunkiem Edwarda Abramowskiego. Przegląd Filozoficzny 18 (1/2), ss. 140-160, 1915

La Psychologie de la panique pendant la guerre. Annales medico-psychologiques 73, ss. 172-192, 1916

Julian Ochorowicz jako psycholog: odczyt wygłoszony w Polskim Towarz. Psychologicznym dn. 25 czerwca 1917 r. na wieczorze poświęconym pamięci Juljana Ochorowicza. Przegląd Filozoficzny 20, ss. 99-121, 1917

O powstawaniu koncepcji. Przegląd Filozoficzny 1–2, ss. 19-50, 1918

Edward Abramowski. Kurjer Polski (27 VI 1918)

Twórczość psychologiczna Edwarda Abramowskiego. Przegląd Filozoficzny, 1919

III Kongres Federacji Wszechświatowej Stowarzyszeń Pedagogicznych w Genewie. Ogniwo 9 (9), s. 382–394, 1929