Adam Chreptowicz
Adam Chreptowicz herbu Odrowąż (urodzony 19 marca 1768 roku w Szczorsach, zmarł w 1846 roku w Warszawie) był polskim szlachcicem, posłem na Sejm Czteroletni z województwa nowogródzkiego, filantropem oraz mecenasem nauki. Był również kawalerem maltańskim (przystąpił do zakonu w 1803 roku) oraz kawalerem Honoru i Dewocji w Wielkim Przeoracie Katolickim w Rosji.
Życiorys
Adam Chreptowicz przyszedł na świat w pałacu wzniesionym przez jego ojca w Szczorsach. Kształcił się w Szkole Głównej Litewskiej, a później odbył liczne podróże, głównie do Niemiec, Danii i Anglii. Jego zainteresowania obejmowały również górnictwo.
Był rotmistrzem Kawalerii Narodowej. W 1790 roku reprezentował województwo nowogródzkie jako poseł podczas drugiej kadencji Sejmu Czteroletniego. W czasie insurekcji kościuszkowskiej pełnił funkcję adiutanta generała Stanisława Mokronowskiego.
Po rozbiorach został wizytatorem szkół oraz członkiem komisji sądowo-edukacyjnej działającej w imieniu Cesarskiego Uniwersytetu Wileńskiego. W 1812 roku Napoleon Bonaparte powołał go do Izby Administracyjnej departamentu wileńskiego. W 1813 roku, przed powrotem władz rosyjskich do Wilna, był członkiem tymczasowej komisji gubernialnej.
W 1834 roku pełnił funkcję prezesa wileńskiego Towarzystwa Dobroczynności oraz wiceprezesa Towarzystwa Typograficznego w Wilnie.
Rozwinął odziedziczony po ojcu księgozbiór, który przeniósł z Warszawy do Szczors, osiągając 15 tysięcy tomów. Założył szkołę parafialną w Niehniewiczach, a następnie szkołę wzajemnego nauczania w Szczorsach. Zrealizował wiele reform w stosunkach z poddanymi oraz utworzył kasę oszczędnościową dla chłopów. Jako pierwszy na Litwie wprowadził płodozmian oraz hodowlę szlachetnych ras inwentarza.
Życie rodzinne
Był najstarszym synem Joachima Litawora Chreptowicza oraz Konstancji z domu Przeździeckiej h. Roch III. Miał czworo rodzeństwa: Ewę, późniejszą żonę Michała Hieronima Brzostowskiego, oraz Aleksandra, Ignacego i Ireneusza.
Ożenił się z Marianną Granowską h. Leliwa, jednak ich bezdzietne małżeństwo zakończyło się rozwodem. Marianna później wyszła za Aleksandra Augusta Zamoyskiego, a później za Kazimierza Lubomirskiego.
Przypisy
Bibliografia
Janusz Iwaszkiewicz: Chreptowicz, Adam. W: Polski Słownik Biograficzny. T. 3. Warszawa – Kraków – Łódź – Poznań – Wilno – Zakopane: Polska Akademia Umiejętności, 1937, s. 440.
Marek Minakowski: Adam Litawor-Chreptowicz h. Odrowąż w Wielkiej genealogii Marka Minakowskiego. 2014. [dostęp 2014-06-12].