Adam Burski

Adam Burski, znany również pod takimi nazwiskami jak: Bursius, Adam Alberti Borczinski, Brzezinensis (urodzony około 1560 roku w Brzezinach, zmarł 15 lutego 1611 roku w Zamościu) – był filologiem, logikiem, filozofem, mówcą, wydawcą oraz przedstawicielem myśli filozoficznej polskiego renesansu.

Życiorys

Adam był synem Wojciecha i Barbary, a także ciotecznym bratem Szymona Szymonowica. Jego pierwsze kroki edukacyjne stawiał w lwowskiej szkole katedralnej. W 1579 roku rozpoczął studia na Akademii Krakowskiej, gdzie w 1580 roku uzyskał tytuł bakałarza (prawdopodobnie po wcześniejszych szkołach prowincjonalnych). Pracował również jako nauczyciel w szkole katedralnej we Lwowie, w której wcześniej był uczniem. W latach 1587–1590 pełnił najprawdopodobniej funkcję rektora tejże szkoły. W międzyczasie studiował we Włoszech, a w 1593 roku uzyskał tytuł magistra i doktorat z filozofii. W tym samym roku został seniorem Bursy Jerozolimskiej w Krakowie oraz wykładowcą na wydziale artium. W 1595 roku został profesorem w Kolegium Mniejszym. Na początku 1597 roku, na zaproszenie Jana Zamoyskiego, objął katedrę filozofii moralnej w Akademii Zamojskiej. Kilka miesięcy później został rektorem tej akademii, a tę funkcję powierzano mu jeszcze kilkukrotnie. Uznawany za jednego z głównych przedstawicieli renesansowej filozofii w Polsce, był czołowym profesorem Akademii, a także głównym kierownikiem drukarni oraz przedsięwzięć naukowo-wydawniczych. Był zwolennikiem empiryzmu oraz metody indukcyjnej w nauce, a także walczył o świeckość i autonomię szkoły w opozycji do dominacji władz duchownych.

Ożenił się z Anną, dworką kasztelanowej Zamoyskiej. Otrzymał w dożywotnią dzierżawę wieś Pniówek (Pniów).

Najważniejsze utwory

Dialectica Ciceronis, Zamość 1604, drukarnia M. Łęski (dzieło filozoficzne, oparte na notatkach padewskich J. Zamoyskiego, przekazanych mu przez autora w 1598)
Oratio funebris in anniversario depostionis Illustrissimi Joannis Zamoscii, Zamość 1606, drukarnia M. Łęski
Oratio de nobiliate gentis Samosciorum, wyd. przy J. Zamoyski: „Stemma Samosciorum”

Prace edytorskie

M. Jaskier Juris provincialis quod Speculum Saxonum vulgo nuncupatur libri tres, Zamość 1602
J. Zamoyski Stemma Samosciorum, Zamość 1609, Drukarnia Akademicka

Listy i materiały

do J. Zamoyskiego, Kraków: 3 stycznia 1597; Zamość: 11 lipca i 23 sierpnia 1601, 18 marca 1602; do G. Zamoyskiej, 1605 (wyd. J. Przyborowski „Listy A. Burskiego, profesora Akademii Zamojskiej” Biblioteka Warszawska, 1884, t. 2, s. 325-329)
List Anny Burskiej do T. Zamoyskiego, 26 sierpnia 1612 (wyd. J. Przyborowski „Listy A. Burskiego, profesora Akademii Zamojskiej” Biblioteka Warszawska, 1884, t. 2, s. 329-331)

Przypisy

Bibliografia

Władysław Tatarkiewicz, Historia filozofii, cz. 2 „Filozofia nowożytna do roku 1830”, Warszawa, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1978

Bibliografia Literatury Polskiej – Nowy Korbut, t. 2 Piśmiennictwo Staropolskie, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1964, s. 65-67

Literatura dodatkowa

Stanisław Łempicki: Burski Adam. W: Polski Słownik Biograficzny. T. 3: Brożek Jan – Chwalczewski Franciszek. Kraków: Polska Akademia Umiejętności – Skład Główny w Księgarniach Gebethnera i Wolffa, 1937, s. 138–140. Reprint: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Kraków 1989, ISBN 83-04-03291-0