Adam Stanisław Bursa (urodzony 25 lutego 1908 roku we Lwowie, zmarł 12 października 1990 roku w Ottawie, Kanada) był polskim oraz kanadyjskim botanikiem i fykologiem.
Życiorys
Był synem Aleksandra i Heleny z Wiśniewskich. Swoją edukację rozpoczął w gimnazjum im. Seweryna Goszczyńskiego w Nowym Targu, a w 1928 roku przeniósł się do Krakowa, aby podjąć studia przyrodnicze na Uniwersytecie Jagiellońskim, gdzie skoncentrował się na botanice. Jego specjalizacja obejmowała algologię, którą studiował pod okiem prof. Jadwigi Wołoszyńskiej, zajmując się systematyką glonów słodkowodnych. W tym czasie opublikował swoje pierwsze prace dotyczące glonów obecnych w Tatrach. W marcu 1934 roku uzyskał tytuł magistra filozofii, a dwa miesiące później rozpoczął pracę jako asystent w Stacji Morskiej w Helu. Otrzymał stypendium Funduszu Kultury Narodowej oraz został członkiem Komisji Fizjograficznej Polskiej Akademii Umiejętności, Towarzystwa Naukowego we Lwowie, Polskiego Towarzystwa Botanicznego w Krakowie i innych organizacji. W ramach stypendium w 1935 roku udał się do Norwegii, gdzie przez rok badał systematykę organizmów nanoplanktonowych oraz produkcję roślinną mórz na Uniwersytecie w Oslo pod kierunkiem prof. Haakena Hasberga Grana i Trygve Baaruda. Po powrocie na Hel prowadził zajęcia dla studentów oraz nauczycieli gimnazjalnych.
W momencie wybuchu II wojny światowej przebywał w Gdyni, gdzie ochotniczo wstąpił do kosynierów broniących wybrzeża. Po upadku obrony Oksywia, przedostał się do Krakowa, następnie przez Tatry do Czechosłowacji, a potem na Węgry, gdzie został internowany w obozie w Garani. Po ucieczce dotarł do Budapesztu, gdzie spotkał dr. Kazimierza Roupperta. Chcąc dołączyć do polskiej armii, dotarł do Hercegszántó, gdzie dowiedział się o upadku Francji. Następnie podróżował na wybrzeże Adriatyku, zatrzymując się w Splicie, skąd przez Grecję i Bułgarię dotarł do Turcji, a stamtąd na pokładzie statku SS „Warszawa” popłynął do Palestyny. W styczniu 1941 roku dołączył do Brygady Strzelców Karpackich, walcząc w obronie Egiptu pod Aleksandrią. W połowie 1942 roku z powodu problemów zdrowotnych trafił do szpitala, a od 1943 roku, za pośrednictwem Funduszu Kultury Narodowej, został urlopowany na czas rekonwalescencji. W tym okresie ponownie spotkał dr. Kazimierza Roupperta, który w Tel-Awiwie organizował Towarzystwo Przyrodników im. Mikołaja Kopernika.
W 1943 roku rozpoczął pracę jako nauczyciel w polskim gimnazjum w Tel-Awiwie, ożenił się, a w 1944 roku urodził mu się syn. W 1945 roku, przez Egipt, ewakuował się z rodziną do Wielkiej Brytanii, gdzie mieszkał pod Oksfordem do 1947 roku, kiedy to przeszedł do życia cywilnego. W latach 1949-1951 uczył biologii w szkole w Hampton, a następnie przez kilka miesięcy pracował w hucie szkła, aby uzbierać fundusze na podróż do Stanów Zjednoczonych. W drugiej połowie 1951 roku przybył do Nowego Jorku, gdzie początkowo pracował w fabryce wag, w hotelu oraz jako wolontariusz w Haskins Laboratories. W wolnym czasie pisał pracę o bruzdnicy Woloszynskia. W 1952 roku przeszedł przez brutalny napad, co doprowadziło do rozpadu jego rodziny, a on sam przez wiele miesięcy był unieruchomiony w gipsie. W tym czasie napisał pracę o Prorocentrum, a w 1953 roku zawarł kontrakt z Instytutem Arktycznym na badania nad nanoplanktonem Oceanu Arktycznego. Spędził kilka miesięcy na Alasce, gdzie zebrał materiały, które w 1963 roku opublikowano w „Arctic Journal”.
W 1954 roku przeniósł się do Montrealu w Kanadzie, gdzie zgodnie z umową z McGill University otrzymał Carneggie McGill Grant na badania planktonu wód północnych. Rok później został pierwszym planktologiem zatrudnionym przez rząd Kanady w Fishersies Research Board of Canada, gdzie pracował do 1973 roku. W 1958 roku po raz drugi ożenił się, a w tym czasie prowadził badania nad produkcją roślinną oceanów oraz wód słodkowodnych.
W 1965 roku odwiedził Polskę, a rok później obronił doktorat na Uniwersytecie Jagiellońskim, gdzie promotorem był prof. Roman Wojtusiak, a pierwszym recenzentem prof. Karol Starmach. Od 1973 roku mieszkał w Ottawie.
Przypisy