Adam Bruno Wikszemski (ur. 6 października?/18 października 1847 w Nieświeżu, zm. 10 lutego 1890 w Berlinie) był polskim lekarzem, anatomem oraz pionierem w dziedzinie zapisu fonograficznego.
Życiorys
Był synem Franciszka (który zmarł w 1883 roku w Dorpacie) oraz bratankiem Stanisława (1807–1875), obydwaj byli lekarzami w Wilnie. Rodzina Wikszemskich, pochodząca ze szlachty, posługiwała się herbem Jelita. Dziadek Adama, Gabriel, posiadał majątek w Baranówce, w powiecie żytomierskim.
Adam Wikszemski ukończył gimnazjum w Witebsku w 1865 roku (według innych informacji w Wilnie), a następnie rozpoczął studia na Uniwersytecie w Dorpacie, początkowo na wydziale chemicznym, a później na wydziale medycznym. W trakcie studiów był członkiem Konwentu Polonia. Dyplom doktora nauk medycznych uzyskał w 1875 roku na podstawie pracy dyplomowej dotyczącej właściwości szaleju. Po ukończeniu studiów, objął stanowisko nadetatowego prosektora w Instytucie Anatomicznym oraz asystenta Ludwiga Stiedy. Pełnił funkcję prosektora od 1887 do 1889 roku. Po odejściu Stiedy do Królewca, wykładał anatomię aż do momentu objęcia katedry przez Augusta Raubera. W trakcie wojny rosyjsko-tureckiej zastępował Ernsta Bergmanna w prowadzeniu kliniki chirurgicznej, a jednocześnie prowadził własną praktykę lekarską. Miał status radcy kolegialnego i był członkiem Dorpater Naturforscher Gesellschaft. Z powodu polityki uczelni, wymuszonej przez władze carskie, nie uzyskał habilitacji, mimo wsparcia profesora Stiedy. O tym wspominał także Benedykt Dybowski:
„Co do Dorpatu samego, to prof. Bidder, Flor i Schwarz oświadczyli mi, gdy byłem u nich w Dorpacie, że uniwersytet nie przedstawi żadnego Polaka na docenta, ustabilizowanego w uniwersytecie, ponieważ nadeszło poufne zawiadomienie z ministerium, że takie przedstawienie nie będzie zatwierdzone. Na przykład, prof. Stieda przedstawił swojego asystenta dr. Wikszemskiego na prosektora stabilizowanego i docenta anatomii, ale wydział medycyny nie uwzględnił tego wniosku, nie chcąc iść wbrew życzeniom ministerium oświaty.”
Wikszemski 6 listopada 1889 roku opatentował w berlińskim urzędzie patentowym wynalazek „urządzenia do fonograficznej rejestracji drgań dźwiękowych”. Urządzenie to składało się z walca obracającego się, nawijającego papier światłoczuły oraz systemu luster, które odbijały promienie świetlne na powierzchnię obudowy, w której znajdował się walec. Jedno z luster było połączone z membraną, która drgała pod wpływem fal dźwiękowych, co można było zarejestrować na papierze światłoczułym w formie wykresu. Wynalazek ten został uznany za pionierski w pracy Parfientiewa i poświęcono mu artykuł w Przeglądzie Fonograficznym. Autorzy tych prac stwierdzili, że urządzenie zaprojektowane przez Wikszemskiego umożliwiało jednostronny poprzeczny zapis dźwiękowy, do którego odczytu niezbędny był już jednak wynalazek fotokomórki.
O „bladym, chorowitym” polskim doktorze Wikszemskim wspominał w swoich wspomnieniach Mykoła Wasylenko. 21 listopada 1889 roku Wikszemski złożył rezygnację, informując, że cierpi na zapalenie miedniczek nerkowych i wymaga operacji. Zmarł trzy miesiące później w Berlinie, gdzie udał się na leczenie. Pogrzeb zorganizował profesor Bergmann. O jego śmierci poinformowały petersburski Kraj oraz prasa medyczna: Gazeta Lekarska, Medycyna oraz Przegląd Lekarski.
Prace
Beiträge zur Kenntniss der giftigen Wirkung des Wasserschierlings. Dorpat: C. Mattiesen, 1875, s. 1–58.
Eine Modification der von Pansch empfohlenen kalten Injection mit Kleistermasse. „Archiv für Anatomie und Entwickelungsgeschichte”. 6, s. 232–234, 1880.
Verfahren zur Herstellung der Phonogrammen. Erben des verstorbenego Dr. A. Wikszemski w Dorpat, Rusland. Nr. 53641 z 6 listopada 1889. Kl. 42. „Zeitschrift für Instrumentenkunde”. 11 (1), s. 110, 1891.
Verfahren zur Wiedergabe von Lauten oder Tönen mittels bandförmiger Phonogramme. Erben des Dr. A. Wikszemski w Dorpat. Nr. 53944 z 6 listopada 1889. Kl. 42. „Zeitschrift für Instrumentenkunde”. 11 (1), s. 110, 1891.