Adam Borzobohaty, znany również jako „Jelita” i „Pietuszok” (ur. 24 grudnia 1909 w Wilnie, zm. 22 sierpnia 1992 w Bydgoszczy) był polskim inżynierem rolnictwa, a także podporucznikiem artylerii w Wojsku Polskim i Armii Krajowej.
Życiorys
Był synem Konstantego Franciszka herbu Jelita oraz Marii Dominiki z domu Szrejber. Miał rodzeństwo, w tym gen. bryg. Wojciecha Borzobohatego, Kazimiery Radziszewskiej i Marii Woźnickiej.
Uczęszczał do Państwowego Gimnazjum im. św. Kazimierza w Nowej Wilejce, a następnie studiował rolnictwo na Uniwersytecie Poznańskim. Po zakończeniu edukacji podjął pracę w Wileńskiej Izbie Rolniczej. W 1929 roku zgłosił się do służby wojskowej, kończąc Szkołę Podchorążych Rezerwy Artylerii we Włodzimierzu Wołyńskim, gdzie uzyskał stopień plutonowego podchorążego. Otrzymał przydział do I dywizjonu 19 pułku artylerii polowej w Nowej Wilejce. Został mianowany podporucznikiem z dniem 1 stycznia 1933 roku, zajmując 459. lokatę w korpusie oficerów rezerwy artylerii. W 1935 roku przeniósł się do rodzinnego majątku Wesoły Dwór w pobliżu Zdzięcioła, gdzie jednocześnie pełnił funkcję agronoma rejonowego.
Kampania wrześniowa
W czasie wojny obronnej 1939 roku walczył w 19 pułku artylerii lekkiej 19 Dywizji Piechoty, wchodząc w skład Armii „Prusy”, na trasie: Wieluń, Piotrków Trybunalski, Skarżysko-Kamienna, Góry Świętokrzyskie. Udało mu się uniknąć niewoli i pod dowództwem ppłk. Pełczyńskiego przedostał się do walczącej Warszawy. Po kapitulacji stolicy dotarł do Wilna, gdzie przybył 15 października.
Okupacja
W okresie okupacji sowieckiej zaangażował się w działalność konspiracyjną. Nawiązał współpracę z kpt. dypl. Antonim Olechnowiczem ps. „Pohorecki”. Po wybuchu wojny niemiecko-sowieckiej wrócił z rodziną z Wilna do Wesołego Dworu, gdzie kontynuował działalność w konspiracji. Był jednym z organizatorów Obwodu „Mydło” w Okręgu Nowogrodzkim AK. Od sierpnia 1941 do lipca 1942 roku pełnił funkcję dowódcy plutonu konspiracyjnego AK, a później służył w nowogródzkim VIII batalionie piechoty „Bohdanka” 77 pp 19 DP AK. W Wesołym Dworze ukrywał Żydów z Wilna, Zdzięcioła i Warszawy, w tym Ludwika Frydego, znanego krytyka literackiego. W 1942 roku uciekł przed aresztowaniem przez Gestapo, przyjął zmienione nazwisko i podjął pracę w majątku Szumsk w powiecie wileńsko-trockim. Nadal działał w konspiracji, dowodząc plutonem kolarzy w 10 Brygadzie AK. Po operacji Ostra Brama udało mu się uniknąć rozbrojenia przez czerwonoarmistów i wrócił do Wilna. Jego mieszkanie przy ul. Rossa 10 służyło jako punkt kontaktowy dla mjr. dypl. Olechnowicza. Po tym, jak NKWD założyło „kocioł” w jego mieszkaniu, grożąc aresztowaniem, wyjechał pociągiem „repatryjacyjnym” z Ignalina.
W powojennej Polsce
Po przybyciu osiedlił się w Międzyrzeczu. Następnie, od 1946 do kwietnia 1947 roku, pracował w gospodarstwie Uniwersytetu Poznańskiego w Swadzimiu k. Poznania. W maju 1947 roku podjął zatrudnienie w Plewiskach k. Poznania jako kierownik gospodarstwa w Państwowym Instytucie Naukowym Leczniczych Surowców Roślinnych. Po przeniesieniu Okręgu Wileńskiego AK do Polski, prowadził punkt kontaktowy, m.in. przekazując zasiłki pieniężne dla rodzin akowców represjonowanych przez NKWD. Współpracował z ostatnim komendantem Okręgu Wileńskiego, ppłk. dypl. Antonim Olechnowiczem. W lipcu 1948 roku został aresztowany przez UB, a w 1949 roku skazany na 6 lat więzienia. W 1950 roku wyrok ten podwyższono do 8 lat, z pozbawieniem praw obywatelskich, honorowych i konfiskatą mienia. Odbywał karę w Wronkach, a później w Potulicach. Po rewizji wyroku w grudniu 1954 roku został zwolniony na wolność.
W latach 1955–1956 pracował w Przedsiębiorstwie Robót Wodno-Melioracyjnych w Ostródzie jako kierownik zagospodarowania. Następnie, od 1957 do 1958 roku, był zatrudniony w PWRN Wydział Rolny Rolniczy Rejonowy Zakład Doświadczalny w Barzkowicach, a od 1958 do 1966 roku pełnił funkcję dyrektora w PWRN Szczecin Stacja Oceny Odmian w Prusimiu. W sierpniu 1966 roku przeszedł do Wojewódzkiego Biura Geodezji i Urządzeń Rolnych w Bydgoszczy, gdzie pracował jako kierownik pracowni robót polnych. Po zawale w 1972 roku przeszedł na rentę, a w 1974 roku na emeryturę. W 1990 roku został zrehabilitowany.
Był żonaty z Heleną Krakowską od 1935 roku, z którą miał troje dzieci: Ewę, Kalinę i Jacka. Dwa lata po jej śmierci w 1972 roku poślubił Jadwigę Czernis.
Był współzałożycielem Duszpasterstwa byłych Mieszkańców Kresów Wschodnich Wileńsko-Nowogrodzkiego Światowego Związku Żołnierzy AK przy parafii pw. św. Polskich Braci Męczenników w Bydgoszczy.
Ordery i odznaczenia
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1990)
Krzyż Armii Krajowej (1973)
Medal Wojska (1948) – czterokrotnie
Medal „Za udział w wojnie obronnej 1939” (1987)
Przypisy
Bibliografia
Rocznik Oficerski Rezerw 1934. Biuro Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych, 1934.
Piotr Niwiński, „Okręg Wileński AK w latach 1944–1948”, Oficyna Wyd. Volumen, 1999, s. 178, 298, 337
Aleksander Maliszewski, „Na przekór nocy”, Biblioteka Syrenki, Państwowy Instytut Wydawniczy, 1967, s. 141–142
Józef Zator-Przytocki, „Pamiętniki”, Związek Więźniów Politycznych Okresu Stalinowskiego Oddział Wrocław, Wrocław-Gdańsk 1999, s. 227
Andrzej Rumiński: WILNIANIE W PUBLIKACJACH (2). [dostęp 2010-01-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-24)]. (pol.).
Daniel B. Rudnicki: Mogiły. [dostęp 2010-01-05]. (pol.).
Jan Piński: Porachunki krzywd. [dostęp 2010-01-05]. (pol.).