Adam Bochnak (urodzony 17 września 1899 w Krakowie, zmarł 28 maja 1974 tamże) był polskim historykiem sztuki, profesorem Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz dyrektorem Muzeum Narodowego w Krakowie.
Życiorys
Urodził się w rodzinie handlowej, jako syn Władysława i Józefy z domu Spyszów (1868–1937). Miał siostrę, Zofię (1903–1999). Edukację rozpoczął w gimnazjum św. Anny w Krakowie, gdzie w 1917 roku zdał maturę. Następnie studiował historię sztuki na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego w latach 1917–1922, pod okiem takich profesorów jak Jerzy Mycielski i Julian Pagaczewski, który był promotorem jego pracy doktorskiej pt. Kolegiata św. Józefa w Klimontowie (1922). W czasie studiów walczył w krakowskim batalionie Legii Akademickiej, biorąc udział w działaniach na froncie ukraińskim na przełomie lat 1918/1919, jako część obsady pociągu pancernego „Śmiały”. W 1920 roku rozpoczął pracę na Uniwersytecie Jagiellońskim, gdzie pozostał aż do przejścia na emeryturę w 1969 roku. Początkowo był starszym asystentem w Katedrze Historii Sztuki, a od 1925 roku, po obronie pracy dotyczącej Makaty marszałka Francji Franciszka de Crequi, księcia de Lesidiguieres, uzyskał tytuł docenta.
Docent Bochnak uniknął aresztowania w ramach Sonderaktion Krakau i wyjechał do Ciężkowic k. Tarnowa, gdzie prowadził tajne nauczanie podczas okupacji niemieckiej.
Po zakończeniu II wojny światowej zajmował się Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego (1947–1951). W 1948 roku został profesorem kontraktowym, w 1953 roku objął kierownictwo Katedry Historii Sztuki, a od 1954 roku był profesorem nadzwyczajnym. W 1957 roku uzyskał tytuł profesora zwyczajnego oraz kierownictwo Katedry Historii Sztuki Nowożytnej. Od 1960 roku zarządzał również Instytutem Historii Sztuki, a także pełnił funkcje dziekana Wydziału Filozoficzno-Historycznego (1954–1956, 1959–1961) oraz prorektora (1956–1959). Poza uczelnią współpracował z Gabinetem Rycin PAU (gdzie był konserwatorem w latach 1935–1939), Liceum Koedukacyjnym w Ciężkowicach (dyrektor w 1945 roku) oraz Muzeum Narodowym w Krakowie (kustosz i zastępca dyrektora w latach 1945–1957, dyrektor Muzeum w latach 1957–1962).
W 1939 roku został członkiem korespondentem PAU, pełnił funkcję sekretarza (dwukrotnie) i przewodniczącego (1952) Komisji Historii Sztuki PAU oraz zastępcy przewodniczącego i przewodniczącego Komisji Teorii i Historii Sztuki Oddziału PAN w Krakowie. Należał do Towarzystwa Miłośników Historii i Zabytków Krakowa (wiceprezes, członek honorowy) oraz Stowarzyszenia Historyków Sztuki (członek honorowy). W 1958 roku kierował polską ekspozycją zabytków krakowskich na międzynarodowej wystawie „Złoty wiek miast europejskich” w Gandawie, za co otrzymał Nagrodę miasta Krakowa (1958). Był także laureatem nagród ministra szkolnictwa wyższego (1963, 1966) oraz w 1972 roku otrzymał Medal im. Mikołaja Kopernika PAN.
Adam Bochnak ożenił się z Ewą Mossoczy (1912–2006), z którą miał dwóch synów, Jacka i Wojciecha.
Zmarł w Krakowie, a jego ciało spoczywa na cmentarzu Rakowickim (kwatera Ł-płd-po lewej Grzesickiego).
Badania
W swojej pracy badawczej koncentrował się na historii sztuki barokowej i rokoka, historii rzemiosła artystycznego, historii nauk o sztuce oraz muzeologii. W poszukiwaniach źródeł początków baroku w Polsce wskazał na kościół św. Piotra i Pawła w Krakowie jako wzór inspirowany rzymskim kościołem Il Gesù. Dla wydawnictwa Historia sztuki polskiej opracował temat dotyczący dziejów rzemiosła artystycznego. Przeprowadził analizy historyczne i estetyczne obrazu z fary w Bieczu, wskazując na jego związki z dziełem Opłakiwanie Chrystusa Michała Anioła w katedrze florenckiej. Był autorem biogramów polskich historyków sztuki i badał życie oraz dorobek Mariana Sokołowskiego. W latach 1939–1952 redagował „Prace Komisji Historii Sztuki”, a w latach 1961–1963 „Rocznik Krakowski”.
Ordery i odznaczenia
- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (1959)
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (29 października 1947)
- Złoty Krzyż Zasługi (28 września 1954)
- Medal 10-lecia Polski Ludowej (15 stycznia 1955)
- Odznaka tytułu honorowego „Zasłużony Nauczyciel Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej” (1973)
Upamiętnienie
W Krakowie, w dzielnicy Swoszowice, nadano imię prof. Adama Bochnaka ulicy łączącej ulice Myślenicką i Wróblowicką.
Wybrane prace naukowe
- 1925: Giovanni Battista Falconi
- 1925: Kościół św. Stanisława w Uhercach
- 1925: Zabytki przemysłu artystycznego w kościele parafialnym w Luborzycy (wspólnie z J. Pagaczewskim)
- 1931: Ze studiów nad rzeźbą lwowską epoki rokoka
- 1935: Dwa naczynia z herbami Wazów w kolegiacie łowickiej
- 1935: „Opłakiwanie Chrystusa”, obraz w głównym ołtarzu kościoła parafialnego w Bieczu
- 1938: Grób biskupa Maura w krypcie św. Leonarda na Wawelu
- 1948: Zarys dziejów polskiej historii sztuki
- 1952: Gobeliny Katedry wawelskiej z historią Jakuba
- 1953: Kaplica Zygmuntowska
- 1957: Historia sztuki nowożytnej (2 tomy)
- 1960: Najstarsze budowle wawelskie
Przypisy
Bibliografia
- Biogramy uczonych polskich, część I: Nauki społeczne, zeszyt 1: A–J, Wrocław 1983.
- A. Małkiewicz, Adam Bochnak. Uczony i nauczyciel [w:] Adama Bochnak. Naświetlanie rzeźby lwowskiej, red. A. Betlej, P. Jamski, Warszawa 2008, ISBN 83-923438-2-4, s. 21–50.
- Adam Bochnak (1899–1974). „Wyborcza”. 29 maja 2014.