Adam Biela (ur. 5 września 1947 w Syryni) to polski polityk, psycholog i nauczyciel akademicki, który posiada tytuł profesora nauk humanistycznych. Jest profesorem na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim, Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej oraz Uniwersytecie Trnawskim. W przeszłości był posłem na Sejm III kadencji, senatorem V i VI kadencji, obserwatorem w Parlamencie Europejskim, a w 2004 roku został eurodeputowanym V kadencji.
Życiorys
Wykształcenie i praca zawodowa
Po zakończeniu szkoły średniej w Wodzisławiu Śląskim, Adam Biela rozpoczął studia na Wydziale Filozofii Chrześcijańskiej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, gdzie uzyskał dyplom w 1970 roku. W 1973 roku obronił doktorat, a w 1980 roku uzyskał habilitację. Tytuł profesora nauk humanistycznych otrzymał w 1992 roku.
W ramach swojego kształcenia był stypendystą Programu Fulbrighta na Uniwersytecie Michigan w Ann Arbor oraz Fundacji Alexandra von Humboldta na Uniwersytecie w Mannheimie.
Po ukończeniu studiów w 1970 roku rozpoczął pracę na KUL w Katedrze Psychologii Eksperymentalnej, gdzie przeszedł wszystkie etapy kariery akademickiej. W 1981 roku objął stanowisko kierownika Zakładu Psychologii Przemysłowej, a później Katedry Analizy Decyzyjnej. W latach 1993–1998 pełnił funkcję dziekana Wydziału Nauk Społecznych KUL, wprowadzając nowe kierunki, takie jak zarządzanie oraz studia menedżersko-związkowe dla działaczy związkowych.
W latach 1977–1981 prowadził zajęcia na Wydziale Ekonomicznym Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Pracował również na Tufts University w latach 1991-1992 oraz na Politechnice Lubelskiej w latach 1993-1994.
W latach 1993–1998 był członkiem Centralnej Komisji ds. Tytułów i Stopni Naukowych oraz powołany do Komitetu Nauk Psychologicznych PAN, którego wiceprzewodniczącym był w latach 1991-1994. Pełnił rolę rektora Wyższej Szkoły Ubezpieczeń w Krakowie, a także wykładał na uniwersytetach lubelskich oraz na Uniwersytecie Trnawskim.
Jego badania koncentrowały się na zarządzaniu, psychologii eksperymentalnej, przemysłowej oraz środowiskowej. Wprowadził pojęcie sozopsychologii, dotyczące psychospołecznych aspektów degradacji środowiska przez przemysł. Zajął się też teorią zgromadzeń agoralnych. Jest autorem wielu prac z zakresu psychologii, filozofii i ekonomii, w tym książek, artykułów naukowych oraz haseł encyklopedycznych. Był promotorem około 40 prac doktorskich oraz recenzentem ponad 60 rozpraw doktorskich i około 30 przewodów habilitacyjnych. Zasiadał w radzie redakcyjnej „Journal of Russian & East European Psychology” oraz w Europejskiej Akademii Nauk i Sztuk Pięknych.
Działalność polityczna
Adam Biela był zaangażowany w działalność NSZZ „Solidarność”, gdzie zasiadał w władzach związku na KUL. W 1993 roku bez powodzenia ubiegał się o mandat poselski z 1. miejsca na lubelskiej liście „Solidarności”, zdobywając 3601 głosów. Opracował koncepcję programu powszechnego uwłaszczenia, która stała się podstawą dla starań o przeprowadzenie referendum uwłaszczeniowego w 1996 roku. Przewodniczył Ogólnopolskiemu Forum Stowarzyszeń Uwłaszczeniowych „Własność i Gospodarność”.
W latach 1997–2001 był posłem z ramienia Akcji Wyborczej Solidarność (jako bezpartyjny, zasiadał w Zespole Parlamentarnym PPChD). W 2001 roku objął mandat senacki z ramienia Ligi Polskich Rodzin w okręgu chełmskim. W lipcu 2002 roku został wiceprzewodniczącym klubu parlamentarnego LPR. Jako przedstawiciel parlamentu był obserwatorem w Parlamencie Europejskim, a w okresie od maja do lipca 2004 roku eurodeputowanym V kadencji. W 2005 roku ponownie zdobył mandat senatorski z ramienia LPR. W trakcie swojej kadencji należał do klubu parlamentarnego Ruchu Ludowo-Narodowego, Senatorskiego Klubu Narodowego oraz do partii Forum Polskie. Doradzał Stronnictwu Ludowemu „Ojcowizna”. W sierpniu 2007 roku wstąpił do Prawicy Rzeczypospolitej, a w tym samym roku bez powodzenia ubiegał się o reelekcję.
Życie prywatne
Jest żonaty z Dorotą Kornas-Biela i ma troje dzieci.
Odznaczenia i wyróżnienia
Otrzymał tytuł honorowego obywatela Zgierza w 2006 roku oraz Puchar Wdzięczności od pracowników Cukrowni Krasnystaw za działania na rzecz powstania koncernu Polski Cukier w 2010 roku. W tym samym roku został uhonorowany Statuetką Lubelskiego Lipca przez władze regionalne NSZZ „Solidarność”, a w 2011 roku odznaczony odznaką pamiątkową Wyższej Szkoły Oficerskiej Sił Powietrznych w Dęblinie.
W 2018 roku został odznaczony Orderem Świętego Sylwestra.
Publikacje
Informacja a decyzja (1976).
Psychologiczne podstawy wnioskowania przez analogię (1981).
Stres psychologiczny w sytuacji kryzysu ekologicznego (1984).
Papieskie lato w Polsce (1984).
Stres w pracy zawodowej (1990).
Analogy in Science (1991).
Percepcja w ujęciu holistycznym (1992).
Skalowanie wielowymiarowe jako metoda badań naukowych (1992).
Skalowanie wielowymiarowe w analizach ekonomicznych i behawioralnych (1995).
Powszechne uwłaszczenie obywateli programem integracji społecznej i gospodarczej regionu (1996).
Wymiary decyzji menedżerskich (2001).
Powszechne uwłaszczenie w spółdzielniach mieszkaniowych. Komentarz do ustawy z dnia 14 czerwca 2007 r. o zmianie ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych oraz zmianie niektórych innych ustaw (2007).
Information and Decision in Behavioral Economics (2012).
European Questionnaire for Job Analysis (2018).
Idzi Radziszewski. Charyzmatyczny psycholog (2018).
Psychologia w oczach filozofów (2019).
Przypisy
Bibliografia
Biogram na stronie Senatu (VI kadencja). [dostęp 2020-03-03].
Prof. dr hab. Adam Biela, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2020-03-03].
Adam Biela. kul.pl. [dostęp 2020-03-25].