Adam Alfred Gustaw hr. Broel-Plater
Adam Alfred Gustaw hr. Broel-Plater (ur. 23 kwietnia 1836 w Wilnie, zm. 24 grudnia 1909 w Szwekszniach) był polskim ziemianinem, kolekcjonerem, archeologiem, a także marszałkiem szlachty guberni wileńskiej. Był osobą ugodową i aktywnym działaczem organicznym. Był synem Stefana Emeryka Platera oraz Alojzy Aliny Żaba-Marcinikiewicz.
Biografia
Odziedziczył majątek w Szwekszniach po swoich rodzicach. Dzięki swoim wpływom na dworze, mimo polskiego pochodzenia, uzyskał prawo do nabywania dóbr w Kraju Północno-Zachodnim. Zakupił majątek Wieprze, w tym miasteczko oraz folwarki Kowalaki i Bataniszki w powiecie wiłkomierskim.
Po ukończeniu nauki podróżował po Europie Zachodniej, a także Grecji i Bliskim Wschodzie. W 1857 roku objął funkcję honorowego kuratora Gimnazjum Święciańskiego. W tym czasie rozpoczął zbieranie pamiątek i zabytków związanych z okresem pogańskim Litwy oraz historią Polski. Stworzył bogatą bibliotekę starodruków polskich oraz kolekcję numizmatów. W 1860 roku został zaproszony do Komisji Archeologicznej Wileńskiej, a później także do Towarzystwa Archeologicznego Petersburskiego.
W 1861 roku objął stanowisko marszałka powiatu rosieńskiego. Zajmował lojalną wobec rosyjskiej władzy pozycję, stawiając opór wpływom „białych” w regionie.
Jednak po wybuchu powstania na Litwie przyjął nominację na powstańczego naczelnika powiatu. Po klęsce powstania, mając do wyboru śmierć, zgodził się rzekomo objąć funkcję marszałka powiatu wileńskiego. W sierpniu 1863 roku, wraz z ojcem, był jednym z pierwszych ziemian, którzy podpisali w Wilnie wiernopoddańczy adres do cara.
29 stycznia 1864 roku objął stanowisko marszałka powiatu wileńskiego, a w 1878 roku został marszałkiem guberni wileńskiej. W 1888 roku został koniuszym dworu rosyjskiego, w 1903 roku ochmistrzem dworu, a ostatecznie rzeczywistym radcą tajnym. Otrzymał różne rosyjskie odznaczenia, w tym Order Św. Włodzimierza II klasy (1894), Orła Białego (1896) oraz Aleksandra Newskiego (1900). Był jedynym Polakiem obecnym na odsłonięciu pomnika Michaiła Murawjowa w Wilnie w 1898 roku.
21 października 1878 roku objął funkcję prezesa Wileńskiego Towarzystwa Dobroczynności. Pełnił również rolę prezesa Banku Ziemskiego oraz przewodniczącego komitetu odbudowy kościoła Św. Anny.
Zmarł 24 grudnia 1909 roku w Szwekszniach. Swoją kolekcję numizmatów przekazał rodzinie Potockich z Krzeszowic, natomiast zbiory archeologiczne trafiły do Muzeum Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Wilnie.
Rodzina
W 1872 roku w kościele św. Krzyża w Warszawie ożenił się z Genowefą Pusłowską, córką Wandalina Pusłowskiego oraz Jadwigi Gołąbek-Jezierskiej. Mieli dwóch synów: Mariana Stefana Wandalina oraz Jerzego Floryana Felicjana.
Przypisy
Bibliografia
Stefan Kieniewicz: Adam Alfred Gustaw Plater. W: Polski Słownik Biograficzny. T. 26. Warszawa – Kraków: Polska Akademia Nauk i Polska Akademia Umiejętności, 1981, s. 547-548.
Jan Kazimierz Wilczyński: Rodowód hrabiów z Broël Platerów. Paryż: 1858-1866.