Adalet Ağaoğlu, właściwie Adalet Sümer (ur. 23 października 1929 w Nallıhanie, zm. 14 lipca 2020 w Stambule) – była turecką powieściopisarką, poetką oraz dramatopisarką, siostrą pisarza Cazipa Sümera oraz aktora Günera Sümera.
Życiorys
Była drugim dzieckiem kupca tekstylnego, Mustafy Sümera. W 1938 roku wraz z rodziną przeniosła się do Ankary. Po ukończeniu szkoły dla dziewcząt podjęła studia z zakresu literatury francuskiej na Uniwersytecie w Ankarze. Już w czasach szkoły średniej zaczęła pisać utwory poetyckie. W 1946 roku jej wiersze zostały opublikowane w magazynie Kaynak (Wiosna), a także pisała recenzje sztuk teatralnych dla gazety Ulus.
Po ukończeniu studiów podjęła pracę w Radiu Ankara, gdzie wspólnie z grupą przyjaciół założyła prywatny teatr Meydan Sahnesi, dla którego pisała dramaty. W 1953 roku wyjechała do Paryża, a w tym samym roku jej sztuka Bir Piyes Yazalım (napisana wraz z Sevimem Uzungörenem) została wystawiona w teatrze w Ankarze. W 1954 roku wyszła za inżyniera Halima Ağaoğlu.
W latach 60. stała się jednym z najbardziej znanych dramatopisarzy w Turcji. Przełomowy moment w jej karierze miał miejsce w 1965 roku, kiedy to jedna z jej sztuk została zakazana przez cenzurę, a jej premiera w Teatrze Państwowym w Ankarze została odwołana. W 1970 roku zakończyła współpracę z Radiem Ankara, a w 1973 roku napisała swoją pierwszą powieść Ölmeye Yatmak. Bohaterką tej powieści jest kobieta, która przybywa do hotelu, by zakończyć swoje życie, ale po refleksji decyduje się na nowy początek. Razem z dwiema kolejnymi powieściami (Bir Düğün Gecesi oraz No) stworzyła trylogię Dar Zamanlar, która zdobyła najwięcej nagród w twórczości Ağaoğlu. Łącznie napisała osiem powieści. W 1981 roku stanęła przed sądem, oskarżona o zniesławienie tureckich sił zbrojnych w powieści Fikrimin İnce Gülü. Proces zakończył się po dwóch latach uniewinnieniem.
Od 1983 roku osiedliła się w Stambule, gdzie powróciła do pisania dramatów. W 1996 roku uległa wypadkowi drogowemu, co spowodowało dwuletnią hospitalizację. W tym czasie powstał wywiad-rzeka z pisarką, przeprowadzony przez Feriduna Andaça, który został opublikowany w 2006 roku. Zbiór artykułów o pisarce, opracowany przez jej męża, ukazał się w 2003 roku pod tytułem Herkes Kendi Kitabının İçini Tanır (Każdy zna wnętrze swojej własnej książki).
W latach 1986–2005 była aktywna w Stowarzyszeniu Praw Człowieka, jednak odeszła z powodu przekonania, że organizacja stała się zbyt upolityczniona. Przestała pisać w 2018 roku, po śmierci męża. Zmarła 14 lipca 2020 roku i została pochowana dzień później na cmentarzu Cebeci Asri.
Twórczość
Powieści
- 1973: Ölmeye Yatmak
- 1976: Fikrimin İnce Gülü
- 1979: Bir Düğün Gecesi
- 1980: Yazsonu
- 1984: Üç Beş Kişi
- 1987: Hayır…
- 1991: Ruh Üşümesi
- 1993: Romantik Bir Viyana Yazı
Dramaty
- 1955: Yaşamak
- 1964: Evcilik Oyunu
- 1965: Sınırlarda Aşk
- 1965: Çatıdaki Çatlak
- 1967: Tombala
- 1967: Çatıdaki Çatlak
- 1970: Sınırlarda Aşk-Kış-Barış
- 1973: Üç Oyun: Bir Kahramanın Ölümü, Çıkış
- 1976: Kendini Yazan Şarkı
- 1991: Çok Uzak-Fazla Yakın
- 1992: Duvar Öyküsü
Nagrody i wyróżnienia
W 1998 roku pisarka została uhonorowana doktoratem h.c. przez Uniwersytet Anadolu. Honorowy doktorat przyznało jej również Ohio State University. Trzeci honorowy doktorat otrzymała w 2018 roku od Uniwersytetu Boğaziçi.
Przypisy
Bibliografia
DavidD. Barchard DavidD., Adalet Ağaoğlu (1929–2020) [online], Cornucopia, 2020 [dostęp 2024-02-12] (ang.).
Adalet Agaoglu w bazie IMDb (ang.)