Adad-nirari I (sum. diškur.érin.táh; akad. Adad-nārārī, co oznacza „bóg Adad jest moją pomocą”) był władcą Asyrii, synem lub bratem Arik-den-ili. Zgodnie z Asyryjską listą królów, jego panowanie trwało 32 lata, od 1305 do 1274 roku p.n.e.
== Konflikt z Babilonią ==
Adad-nirari I konsekwentnie zwiększał wpływy Asyrii w południowej Mezopotamii. Wykorzystując osłabienie Babilonii, która była w konflikcie z Elamem, zdobył dwie kluczowe twierdze huryckie: Nuzi i Arraphę. Osiągnął również zwycięstwo nad kasyckim królem Babilonii, Nazi-Maruttaszem, zmuszając go do zawarcia korzystnego sojuszu dla Asyrii. Bitwa miała miejsce pod Kār-Ištar w Ugarsallu.
== Konflikt z Mitanni ==
Adad-nirari I kontynuował podboje swoich poprzedników w Syrii, pokonując i przekształcając w wasala Szattuarę I, władcę Mitanni (w źródłach asyryjskich znanego jako Hanigalbat). Stolica Mitanni, Waszuganni (dokładna lokalizacja wciąż pozostaje nieznana), została zdobyta i splądrowana. Gdy syn Szattuary I, Wasaszatta, wszczął powstanie przeciwko Asyrii, Mitanni znów zostało splądrowane, a on sam został wzięty jako jeniec do Aszur.
Dzięki tym działaniom Adad-nirari posunął zachodnie granice Asyrii aż do miasta Karkemisz nad Eufratem, co dało jego państwu kontrolę nad większością szlaków handlowych w północnej Mezopotamii. Hetyci, zbyt osłabieni po bitwie pod Kadesz, nie interweniowali.
== Relacje z imperium hetyckim ==
Podczas panowania Adad-nirariego I Hanigalbat, jako państwo zależne od Hetytów, stał się celem asyryjskiej ekspansji militarnej. Wsparcie dla Muwatalisa w jego walkach z faraonem Ramzesem II w Syrii (szczególnie w bitwie pod Kadesz) doprowadziło do osłabienia huryckiego księstwa. Adad-nirari I wykorzystał ten moment, atakując Hanigalbat i anektując część jego terytorium. Te osiągnięcia skłoniły asyryjskiego władcę do napisania bezceremonialnego listu, w którym domagał się nadania mu statusu Wielkiego Króla (czyli uznania Asyrii za mocarstwo równorzędne Hetytom i Egiptowi) oraz „braterstwa”, co w tym okresie oznaczało sojusz. Odmowa hetyckiego władcy pociągnęłaby za sobą działania wojenne Asyrii w Syrii. Muwatalis odpowiedział dość stanowczym listem do Adad-nirariego I:
„Chełpisz się swoim zwycięstwem nad Wasaszattą i krainą Hurytów. Prawda, że podbiłeś ją siłą. Pokonałeś mojego [sojusznika] i stałeś się Wielkim Królem. Ale co masz na myśli, mówiąc o braterstwie? (…) Czyżby zrodziła nas ta sama matka? (Przeciwnie), skoro mój ojciec i dziad nie mieli zwyczaju pisać do króla Asyrii o braterstwie, tak więc i ty przestań pisać do mnie o [nim] i byciu Wielkim Królem. Nie życzę sobie tego!”
== Budowle wzniesione/odrestaurowane przez Adad-nirari I ==
- przebudowa i rozbudowa starego pałacu królewskiego w mieście Aszur
- odbudowa świątyni boga Aszura w mieście Aszur
- wzniesienie co najmniej trzech steli granicznych kudurru
== Uwagi ==
== Przypisy ==
== Bibliografia ==
A.K. Grayson, Königslisten und Chroniken. B. Akkadisch, w: Reallexikon der Assyriologie, tom VI (Klagesang-Libanon), Walter de Gruyter, Berlin – New York 1980-83, s. 86-135.
Praca zbiorowa, Wielka Historia Świata, t.1 (2005), ss. 186.
H.W.F. Saggs, Wielkość i upadek Babilonii (1973).