Ada Willenberg

Ada Krystyna Willenberg

Ada Krystyna Willenberg (hebr. עדה וילנברג; z domu Lubelczyk, ur. 11 stycznia 1929 w Warszawie) – polsko-izraelska ocalała z Holokaustu. Jest wdową po innym ocalałym, rzeźbiarzu i pisarzu Samuelu Willenbergu (1923-2016).

Życiorys

Urodziła się jako córka Szymona (Sana-Ber) Lubelczyka i Rachel z domu Steinlauf. Ada Willenberg przyszła na świat w Warszawie (II Rzeczpospolita) w styczniu 1929 roku. Mieszkała z rodzicami, babcią oraz wujkiem przy ul. Franciszkańskiej 20. Wychowywana była w tradycyjnym, lecz nie ortodoksyjnym stylu żydowskim. W 1935 roku uczęszczała do Gimnazjum Cecylii Goldman-Landauowej, a następnie do Szkoły Powszechnej nr 1. Jej rodzice prowadzili przedsiębiorstwo zajmujące się produkcją wyrobów skórzanych, w tym dla niemieckich firm. Po rozpoczęciu II wojny światowej, ojciec zdołał uciec na tereny wcielone do ZSRR, gdzie sprowadził swoją rodzinę do Czyżewa. Po ataku Niemiec na ZSRR, Ada wraz z rodziną wróciła do Warszawy, zamieszkując w trzypokojowym mieszkaniu w warszawskim getcie z innymi żydowskimi rodzinami. Jej ojciec pozostał na terenach wcielonych do ZSRR, został zmobilizowany do Armii Czerwonej i zginął podczas niemieckiej ofensywy.

Rodzina Willenbergów została zatrudniona w fabryce szczotek. 18 sierpnia 1942 roku matka Ady została deportowana do obozu w Treblince, natomiast Ada i jej babcia pozostały w getcie. W 1943 roku Ada zdołała wspiąć się na mur i uciec z getta. Ukryła się w domu Edmunda i Heleny Majewskich przy Obozowej 81, którzy po wojnie zostali odznaczeni tytułem Sprawiedliwych Wśród Narodów Świata. Ada otrzymała fałszywe dokumenty na nazwisko Krystyna Malinowska i została wywieziona po powstaniu warszawskim do Niemiec na przymusowe roboty. Do końca wojny pracowała w gospodarstwie rolnym w Oschatz.

W 1945 roku Ada powróciła do Polski, a w 1946 roku poznała swojego przyszłego męża, Samuela Willenberga. W maju 1948 roku zdała maturę w Kaliszu, a od października rozpoczęła studia z zakresu stomatologii na Uniwersytecie Łódzkim. W tym samym roku wyszła za mąż. W 1950 roku, w okresie nasilonego stalinizmu w Polsce, Willenberg wraz z mężem i teściową wyemigrowali do Izraela. Tam znalazła pracę w zakładach tytoniowych, a następnie w przedsiębiorstwie filmowym, gdzie zajmowała się tłumaczeniem filmów. Na emeryturę przeszła w 1990 roku. Ma jedną córkę, Orit Willenberg-Giladi (ur. 1960, architekt) oraz troje wnucząt. W 2010 roku opublikowała swoje wspomnienia zatytułowane „Skok do życia”.

Ada i jej mąż wielokrotnie wracali do Polski, angażując się w działania związane z upamiętnieniem ofiar Holokaustu. W 2002 roku, za swoje zaangażowanie oraz pomoc w realizacji celów Muzeum Treblinka, została pierwszą osobą uhonorowaną medalem pamiątkowym „Zasłużony dla Muzeum Treblinka”.

Po śmierci męża kontynuuje uczestnictwo w inicjatywach mających na celu propagowanie pamięci o zagładzie Żydów. Jest znaną postacią w polskim życiu społecznym i politycznym, m.in. działa na rzecz budowy pawilonu edukacyjnego Muzeum Treblinka, w którym zgodnie z ostatnią wolą Samuela Willenberga miałyby znaleźć się jego rzeźby. Historia jej życia stanowiła inspirację do stworzenia filmu historycznego „Skok do życia”, który zdobył wyróżnienie na X Festiwalu Filmowym „Niepokorni, Niezłomni, Wyklęci” w Gdyni. Dzięki jej działaniom, rzeźby Samuela Willenberga w 2020 roku zostały przywiezione do Polski.

Ada Willenberg jest członkiem Kapituły Nagrody im. Marii i Łukasza Hirszowiczów oraz Międzynarodowej Rady Oświęcimskiej (IV kadencji).