Ada Markowa

Ada Markowa, z domu Sarna, secundo voto Rutkowska (ur. 20 października 1883 w Płocku, zm. 8 lutego 1963) – lekarz położnik, działaczka socjalistyczna oraz damska aktywistka.

Życie

Była córką Stanisława Sarny oraz Anny Majerczak. Ukończyła rosyjskie gimnazjum w Łodzi, gdzie w okresie nauki została członkinią Polskiej Partii Socjalistycznej. Została aresztowana przez policję za swoje działania socjalistyczne i przez kilka tygodni przebywała w areszcie w trakcie śledztwa. Wypuszczona z braku dowodów, wyjechała na studia do Szwajcarii. W latach 1903–1908 studiowała medycynę na Uniwersytecie w Zurychu, gdzie uzyskała tytuł doktora chirurgii pod kierunkiem prof. Krönleina. Jej rozprawa, zatytułowana Beitrag zur Casuistik des Oallensteinileus, została opublikowana w 1909 roku. W czasie studiów pozostała związana z PPS, pełniąc funkcję kurierki, która przewoziła nielegalną literaturę do kraju (w 1906). Od 1909 roku mieszkała w Krakowie, a 19 maja 1910 roku uzyskała tytuł doktora wszech nauk lekarskich na Uniwersytecie Jagiellońskim.

Następnie pracowała jako praktykantka (1911-1912) oraz asystentka Oddziału Ginekologiczno-Położniczego (1912-1914) w Szpitalu Św. Łazarza w Krakowie. W tym okresie odbyła praktykę z zakresu położnictwa i ginekologii w Dreźnie. W czasie pierwszej wojny światowej pracowała jako chirurg wojskowy w Opawie oraz Krakowie. Była aktywna w Lidze Kobiet Galicji i Śląska, gdzie pełniła funkcję członkini i sekretarki Zarządu Naczelnego (1915–1917). W 1918 roku wróciła na stanowisko asystenckie w Szpitalu Św. Łazarza w Krakowie. Po śmierci prof. Stanisława Dobrowolskiego objęła kierownictwo Szkoły Położnych w Krakowie (1918–1938) i od 1923 roku była profesorem tej instytucji. Przyczyniła się do rozwoju i unowocześnienia szkoły, która wykształciła wiele pokoleń akuszerek. W latach 1927–1938 łączyła pracę w Szkole Położnych z prymariatem Oddziału Ginekologiczno-Położniczego Szpitala Św. Łazarza w Krakowie. Była przewodniczącą Krakowskiego Towarzystwa Ginekologicznego oraz organizatorką Związku Zawodowego Położnych. Ponadto była autorką licznych prac naukowych dotyczących zagadnień klinicznych położnictwa. Po przejściu na emeryturę w 1938 roku pracowała w lecznictwie otwartym w Krakowie. Zmarła 8 lutego 1963 roku.

Życie prywatne

W latach 1907–1931 była żoną działacza socjalistycznego Zygmunta Marka. Z tego małżeństwa miała córkę Krystynę, która została profesorem prawa międzynarodowego w Genewie, oraz syna Tadeusza, inżyniera, zamieszkałego we Włoszech. Po śmierci Zygmunta Marka w 1932 roku wyszła powtórnie za mąż za profesora chirurgii Maksymiliana Rutkowskiego.

Odznaczenia

Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski
Krzyż Niepodległości
Złoty Krzyż Zasługi
Odznaka Honorowa Polskiego Czerwonego Krzyża
Odznaka Honorowa Czerwonego Krzyża II klasy z dekoracją wojenną – Austro-Węgry (1916)

Przypisy

Bibliografia

IPSB Ada Maria Jadwiga Markowa

Jerzy Lisiewicz, Markowa 2. v. Rutkowska z Sarnów Ada Maria Jadwiga (1883-1963), Polski Słownik Biograficzny, t. 20, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1975, s. 34-35, iPSB – wersja elektroniczna.