Acyduria orotowa
Acyduria orotowa, znana również jako orotoacyduria, to choroba o podłożu genetycznym, która dziedziczy się w sposób autosomalny recesywny. Charakteryzuje się występowaniem bloku w metabolizmie pirymidyn, co prowadzi do gromadzenia kwasu orotowego i zwiększenia jego stężenia w moczu.
Rodzaje acydurii orotowej
Wyróżniamy dwa główne typy acydurii orotowej:
- typ I – uszkodzenie fosforybozylotransferazy orotowej oraz dekarboksylazy orotydylanowej (orotydyno-5-fosforanowej)
- typ II – uszkodzenie dekarboksylazy orotydylanowej (orotydyno-5-fosforanowej)
- polekowa – wynik ubocznego działania neuroleptyków oraz leków psychotropowych
- towarzysząca zespołowi Reye’a – jako zjawisko wtórne, spowodowane niezdolnością uszkodzonych mitochondriów do wykorzystania karbamoilofosforanu, co prowadzi do nadmiernej produkcji kwasu orotowego w cytoplazmie
Mechanizm patogenezy
Patogeneza acydurii orotowej polega na zablokowaniu jednego lub dwóch enzymów:
- Na poziomie fosforybozylotransferazy orotanowej: katalizuje przejście OA (kwas orotowy) do OMP (orotydynomonofosforan)
- Na poziomie dekarboksylazy orotydyno-5-fosforanowej: katalizuje przejście OMP do UMP (urydynomonofosforan)
Objawy kliniczne są spowodowane przede wszystkim niewystarczającą syntezą pirymidyn, zaburzeniem równowagi pomiędzy purynami a pirymidynami, co prowadzi do deficytu kwasów nukleinowych. Objawia się to głównie w postaci zaburzeń w dojrzewaniu układu erytroblastycznego oraz dysfunkcjach immunologicznych. Dodatkowo, dochodzi do kumulacji niewykorzystywanych produktów pośrednich, które mogą mieć toksyczny wpływ na ośrodkowy układ nerwowy.
Objawy kliniczne i diagnostyka
Pierwsze objawy kliniczne acydurii orotowej zazwyczaj występują u dzieci w wieku od 3 do 7 miesięcy.
Do najczęstszych objawów należą:
- kamica orotowa w typie I
- orotoacyduria – podwyższone stężenie kwasu orotowego w moczu oraz nadmierne wydalanie kwasu karboksyasparaginowego i dihydroorotowego
- anemia megaloblastyczna (objawy: bladość, senność, apatia)
- leukocytoza z monocytozą
- szpik kostny bogatokomórkowy, megaloblastyczny
- biegunki
- defekty immunologiczne (wzmożona podatność na zakażenia układu oddechowego)
- zaburzenia wzrostu włosów i paznokci
- zaburzenia drożności dróg moczowych
- zahamowanie wzrostu oraz problemy ze strony ośrodkowego układu nerwowego – upośledzenie umysłowe
Leczenie
Leczenie acydurii orotowej polega na podawaniu urydyny, z której mogą powstawać inne pirymidyny. Działanie to hamuje syntezę toksycznych związków pośrednich w szlaku biosyntezy pirymidyn. Dzięki temu następuje remisja choroby, a stan kliniczny oraz obraz hematologiczny pacjenta ulegają poprawie.
W ramach leczenia zaleca się również suplementację preparatami krwiotwórczymi.
Bibliografia
Acyduria orotowa w serwisie medisa.pl
Robert Kincaid Murray, Daryl K. Granner, Victor W. Rodwell: Biochemia Harpera ilustrowana. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2008. ISBN 978-83-200-3963-4. Brak numerów stron w książce