ACV Dorchester
ACV Dorchester to opancerzony wóz dowodzenia, zaprojektowany w Wielkiej Brytanii, który powstał w okresie II wojny światowej.
Historia
Władze brytyjskich wojsk pancernych szybko dostrzegły konieczność zapewnienia odpowiednich warunków pracy dla dowódców i ich sztabów. Rozwiązaniem stało się wprowadzenie specjalnych pojazdów, które umożliwiały ciągłe dowodzenie podległymi czołgami. Pierwsze prototypy testowane były już w latach 30. XX wieku. Oprócz wyspecjalizowanych czołgów dowodzenia, prowadzono także próby z tańszymi kołowymi opancerzonymi wozami dowodzenia.
W 1937 roku zamówiono pierwszą serię składającą się z 15 wozów, które zbudowano na podwoziu Moris CS9/LAC 4×4. W listopadzie 1939 roku podpisano kolejny kontrakt na budowę nowej serii, która obejmowała 21 wozów dowodzenia opartych na podwoziu Lizard. Były one większe i bardziej przestronne od swoich poprzedników. Część tych pojazdów wysłano do Afryki, jednak ich liczba wciąż nie zaspokajała potrzeb dowództw i sztabów nowo powstałych brygad i dywizji pancernych.
W kwietniu 1940 roku Ministerstwo Wojny podpisało umowę na większą produkcję pojazdów opartych na podwoziu AEC Matador 4×4. Był to standardowy pojazd wykorzystywany jako ciągnik artyleryjski oraz podwozie dla działa samobieżnego Deacon. Na jego bazie planowano stworzenie kilku specjalistycznych wersji:
- Opancerzony wóz dowodzenia (ACV – Armoured Command Vehicle)
- Opancerzony wóz saperski – niszczycielski (ADV – Armoured Demolition Vehicle) dla oddziałów saperskich, wyposażony w kafar i sprężarkę.
- Opancerzony wóz saperski – układacz min (AML – Armoured Mine Layer) z zapasem min, układanych przy pomocy zewnętrznej pochylni.
- Opancerzony wóz transportowy (APC – Armoured Personnel Carrier) do przewozu 30 żołnierzy.
W późniejszym czasie zrezygnowano z koncepcji wozów saperskich i transportowych, decydując się na kontynuację produkcji pojazdów ACV. Pozostałe zbudowane pojazdy zostały przekształcone do tego standardu.
Nowe wozy szybko zyskały popularność ze względu na swoją przestronność, co doprowadziło do nadania im nazwy Dorchester, nawiązującej do znanego hotelu w Londynie.
Trzy egzemplarze zostały zdobyte przez Niemców w Afryce i używane były przez sztab generała E. Rommla pod nazwą Mamut.
Wersje produkcyjne
Dostępne były dwie główne wersje:
- LP (Low Power – małej mocy) z dwiema radiostacjami No 19 Mk II.
- HP (High Power – dużej mocy) z nadajnikiem R.C.A., odbiornikiem R 107 oraz radiostacją No 19 Mk II.
Obie wersje różniły się zewnętrznie dodatkowym pojemnikiem z przodu kadłuba oraz większą długością.
W ramach produkcji wyróżniano także odmiany:
- Mk I – pierwsza seria, bez wydzielonego przedziału do pracy, wyposażona w agregat prądotwórczy o mocy 550 W.
- Mk II – późniejsza seria z oddzielonym przegrodą przedziałem radiotelegrafistów i przedziałem pracy oficerów sztabu, wyposażona w agregat o mocy 1260 W.
Każdy wóz wyposażony był w stoły z odpowiednim oświetleniem, fotele do pracy sztabowej, szafki na zestawy map oraz maszyny szyfrujące. Część bocznej ściany mogła być otwierana, co umożliwiało rozpięcie namiotowego przedsionka.
Służba
Zgodnie z etatami brytyjskimi, każda dywizja pancerna powinna dysponować co najmniej 15 wozami dowodzenia. Pojazdy te znalazły również zastosowanie w Polskich Siłach Zbrojnych, szczególnie w 1 Dywizji Pancernej.
Bibliografia
Janusz Magnuski, Wozy bojowe Polskich Sił Zbrojnych 1940-1946, Wydawnictwo Lampart, Warszawa 1998