Actio Serviana in rem
Actio Serviana (znana również jako skarga Serwiańska) to w prawie rzymskim rodzaj powództwa, które przysługuje wydzierżawiającemu w celu odzyskania inwentarza gospodarczego (invecta et illata), będącego przedmiotem zastawu umownego, który zabezpiecza czynsz z wynajmowanych gruntów.
Charakterystyka powództwa
Zastaw na inwentarzu gospodarczym stanowił korzystniejsze rozwiązanie dla małych dzierżawców gruntów, oferując lepszą formę zabezpieczenia czynszu w porównaniu do wcześniejszych metod zastawu. W przypadku pignus zastawca tracił posiadanie rzeczy, a w fiducia cum creditore contracta zarówno własność, jak i posiadanie. Z kolei zastaw na inwentarzu polegał na oddaniu inwentarza (rzeczy ruchomych) w zastaw u wydzierżawiającego, przy zachowaniu przez dzierżawcę prawa własności i posiadania, co pozwalało mu na dalsze użytkowanie i czerpanie korzyści z obciążonej rzeczy.
Na początku pryncypatu, zastaw na invecta et illata był chroniony jedynie przez specjalny interdykt salwiański, skuteczny tylko wobec dłużnika. Z biegiem czasu, pretor zaczął przyznawać skargę Serwiańską, która stała się skuteczna nie tylko wobec dzierżawcy, ale także wobec każdej innej osoby, która posiadała obciążony inwentarz (actio in rem).
Po wprowadzeniu kodyfikacji edyktu pretorskiego, zastosowanie actio Serviana rozszerzono na inne przypadki zastawu umownego poza dzierżawą, w tym na zastaw dotyczący nieruchomości (actio quasi-Serviana).
Bibliografia
- Marek M. Kuryłowicz, Adam A. Wiliński, Rzymskie prawo prywatne, Kraków: „Zakamycze”, 1999, ISBN 83-7211-089-1, OCLC 830208116. Brak numerów stron w książce.
- Władysław Rozwadowski, Prawo rzymskie, Wydanie II, Poznań 1992, ISBN 83-01-10031-1.