Actio quod metus causa
W prawie rzymskim actio quod metus causa to powództwo karne, które mogło być wniesione przez poszkodowanego przeciwko sprawcy wymuszenia, czyli osobie stosującej przymus psychiczny (vis compulsiva).
Charakterystyka powództwa
W systemie prawnym Rzymu, czynność prawna dokonana pod wpływem obawy (metus), spowodowanej bezprawną groźbą innej osoby, była uznawana za ważną. Niemniej jednak, poszkodowany mógł znieść skutki tej czynności, korzystając z odpowiedniego środka przyznawanego przez pretora. Do takich środków należały m.in. exceptio quod metus causa oraz restitutio in integrum propter metum, a także wspomniane actio quod metus causa. Jako pierwszy udzielił jej pretor Oktawiusz około roku 80 p.n.e.
To powództwo miało na celu ukaranie sprawcy – poszkodowany mógł domagać się grzywny w wysokości czterokrotności (quadruplum) wartości interesu, jaki miał w niedokonywaniu czynności prawnej pod wpływem groźby. Nie stosowano jednak poczwórnej kondemnacji, jeśli sprawca naprawił skutki groźby na wezwanie sędziego (actio arbitraria). Powództwo przedawniało się po upływie roku od dokonania czynności, jednak po tym czasie pretor mógł przyznać actio in factum obejmujące pojedynczą kwotę szkody.
W prawie justyniańskim, skarga ta zaliczana była do actiones in rem scriptae – można ją było wnieść również przeciwko osobie, która uzyskała korzyść w wyniku groźby, nie będąc jej sprawcą.
Bibliografia
- Marek M. Kuryłowicz, Adam A. Wiliński, Rzymskie prawo prywatne, Kraków: „Zakamycze”, 1999, ISBN 83-7211-089-1, OCLC 830208116. Brak numerów stron w książce.
- Władysław Rozwadowski, Prawo rzymskie, Wydanie II, Poznań 1992, ISBN 83-01-10031-1.