Actio iniuriarum aestimatoria (znana również jako actio iniuriarum) to w prawie rzymskim powództwo, które przysługuje pokrzywdzonemu przeciwko sprawcy zniewagi.
Charakterystyka powództwa
To powództwo miało charakter penalny, ponieważ jego celem było jedynie ukaranie sprawcy. Należało do grupy actiones famosae. Co więcej, było to powództwo ściśle osobiste – prawo do wniesienia go nie przysługiwało spadkobiercom znieważonego, a pozwanymi nie mogli być spadkobiercy sprawcy deliktu, chyba że postępowanie zakończyło się litis contestatio przed śmiercią którejkolwiek ze stron.
Górną granicę grzywny ustalał powód, natomiast o jej ostatecznej wysokości (w ramach zgłoszonego żądania) decydowało sądowe oszacowanie (aestimare). W przypadku poważnej zniewagi (iniuria atrox), takiej jak zranienie lub pobicie, zniewagi publicznej lub gdy zniewaga dotyczyła urzędnika lub senatora, wysokość grzywny ustalał pretor. Ostateczną decyzję podejmował jednak sąd.
Odpowiedzialność za delikt znieważenia miała charakter noksalny. Można było się uwolnić od odpowiedzialności, wydając sprawcę pokrzywdzonemu w mancipium. Jeśli ofiarą zniewagi była osoba alieni iuris lub niewolnik, powództwo mogło wnieść pater familias lub właściciel niewolnika. Zwierzchnik rodziny mógł być reprezentowany w sądzie przez swojego syna, zwłaszcza w sytuacji, gdy ojciec nie wyznaczył zastępcy procesowego.
W przypadku oddalenia powództwa przez sąd, pozwany miał prawo wystąpić z powództwem wzajemnym (iudicium contrarium), domagając się 1/10 kwoty, jaką żądał powód.
Bibliografia
MarekM. Kuryłowicz, AdamA. Wiliński, Rzymskie prawo prywatne, Kraków: „Zakamycze”, 1999, ISBN 83-7211-089-1, OCLC 830208116. Brak numerów stron w książce.
Władysław Rozwadowski, Prawo rzymskie, Wydanie II, Poznań 1992, ISBN 83-01-10031-1.