Actinocyclus normanii
Actinocyclus normanii to gatunek okrzemek, który można spotkać w wodach morskich oraz słonawych.
Po raz pierwszy opisany przez Williama Gregory’ego, gatunek ten został zidentyfikowany na podstawie osobników pobranych przez George’a Normana z żołądków żachw, które żyły u wybrzeży Hull (Yorkshire). Z tego powodu, to miejsce uznawane jest za typowe dla tego gatunku. Gregory nadał mu nazwę gatunkową, by uhonorować odkrywcę. Formalną diagnozę nowego gatunku opublikował Robert Kaye Greville po śmierci Gregory’ego. Wyróżnia się dwa morfotypy: normanii oraz subsalus.
Biologia
Osobniki mają formę jednokomórkową i nie tworzą kolonii. Charakteryzują się bębenkowatym (dyskowatym) kształtem. Ich okrywy mają mniej więcej okrągły rzut, są faliste i koncentrycznie wygięte. Pole środkowe może być wklęsłe lub wypukłe, a średnica pancerzyka zazwyczaj waha się od 25 do 110 µm. Prążki z dość dużymi, wielokątnymi areolami są rozłożone promieniście na okrywach. W odcinku 10-mikrometrowym można zwykle znaleźć 10–13 rzędów areoli, a w tym samym odcinku występuje 8–12 areol. U mniejszych osobników areole są rozmieszczone losowo, a nie w rządki. Na krawędzi okrywy, z płaszcza, areole formują cienki pierścień. Wzdłuż krawędzi okrywy zwykle występuje 4–8 rimoportuli rozmieszczonych równomiernie. Płaszcz jest delikatnie, ale wyraźnie ornamentowany. Na krawędzi okrywy znajduje się także oko hyalinowe (pseudonodulus) w postaci jasnej plamki, które u mniejszych osobników jest słabo widoczne. Osobniki formy normanii są zazwyczaj większe (30–110 µm średnicy) i mają regularniejszą ornamentację, podczas gdy osobniki formy subsalus są mniejsze (16–58 µm średnicy).
Podobnym gatunkiem jest Thalassiosira baltica, która ma więcej areoli. Odkrywca gatunku opisuje go jako zbliżony do Coscinodiscus subtilis.
Ekologia
Jest to gatunek morski, planktoniczny, który występuje dość powszechnie w strefie litoralnej, zwłaszcza w wodach eutroficznych. Gatunek ten jest kosmopolityczny. W Bałtyku można go znaleźć głównie w jego południowej części. Preferuje wody słonawne, co sprawia, że określa się go jako euryhaliczny. W Polsce, oprócz Bałtyku, gatunek ten notowany jest również w Odrze, Wiśle oraz niektórych ich dopływach, a także w zbiornikach zaporowych. W dolnym odcinku Wisły bywa jednym ze współdominantów fitoplanktonu. W Anglii, w wodach śródlądowych – takich jak Tamiza i związane z nią zbiorniki – gatunek ten jest obserwowany od lat 50. XX wieku. W Sprewie notowany jest od lat 20. XX wieku. Jego obecność w siedliskach, w których wcześniej nie był notowany, jest związana z eutrofizacją i zasoleniem, przy czym to drugie może być wynikiem podwyższonej zawartości jonów wapnia. Pojawienie się i rozprzestrzenienie tego gatunku w wodach śródlądowych sprawia, że niektórzy uważają go za gatunek inwazyjny w takich środowiskach.
W polskim fitoplanktonowym wskaźniku jakości wód rzecznych, Actinocyclus normanii ma wartość w=4,0, co oznacza, że jest wskaźnikiem wód eutroficznych.