Actéon (1929)

Actéon (Q149)

Actéon (Q149) to francuski oceaniczny okręt podwodny z okresu międzywojennego oraz II wojny światowej, będący jedną z 31 jednostek typu Redoutable. Okręt został zwodowany 10 kwietnia 1929 roku w stoczni Ateliers et Chantiers de la Loire w Nantes, a do służby w Marine nationale wszedł w grudniu 1931 roku. W trakcie wojny jednostka operowała głównie na Morzu Śródziemnym i Atlantyku, a po zawarciu zawieszenia broni między Francją a Niemcami znalazła się pod kontrolą rządu Vichy. 8 listopada 1942 roku okręt został zatopiony w pobliżu Oranu przez brytyjski niszczyciel HMS „Westcott”.

Projekt i budowa

Okręt „Actéon” został zamówiony w ramach programu rozbudowy floty francuskiej z 1926 roku. Projekt (o sygnaturze M6) stanowił udoskonalenie pierwszych powojennych francuskich oceanicznych okrętów podwodnych – typu Requin. W porównaniu do poprzedników poprawiły się parametry takie jak prędkość na powierzchni oraz manewrowość. Okręt miał znaczny zasięg oraz silne uzbrojenie, chociaż jego wnętrze było ciasne, co utrudniało dostęp do zapasów prowiantu i amunicji. Konstruktorem jednostki był inżynier Jean-Jacques Roquebert.

„Actéon” powstał w stoczni Ateliers et Chantiers de la Loire w Nantes. Stępkę okrętu położono 20 lipca 1927 roku, a zwodowanie miało miejsce 10 kwietnia 1929 roku.

Dane taktyczno–techniczne

„Actéon” był dużym, oceanicznym okrętem podwodnym o konstrukcji dwukadłubowej. Jego całkowita długość wynosiła 92,3 metra (92 metry między pionami), szerokość 8,2 metra, a zanurzenie 4,7 metra. Wyporność standardowa w położeniu nawodnym wynosiła 1384 tony (normalna 1570 ton), a w zanurzeniu 2084 tony. Okręt był napędzany na powierzchni przez dwa silniki wysokoprężne Sulzer o łącznej mocy 6000 KM, a pod wodą przez dwa silniki elektryczne o mocy 2000 KM. Dwuśrubowy układ napędowy umożliwiał osiągnięcie prędkości 17 węzłów na powierzchni oraz 10 węzłów w zanurzeniu. Okręt miał zasięg 10 000 Mm przy prędkości 10 węzłów w położeniu nawodnym (lub 4000 Mm przy prędkości 17 węzłów) oraz 100 Mm przy prędkości 5 węzłów w zanurzeniu. Zbiorniki paliwa mieściły 95 ton oleju napędowego. Dopuszczalna głębokość zanurzenia wynosiła 80 metrów, a czas zanurzenia wynosił 45-50 sekund. Autonomiczność okrętu sięgała 30 dób.

Okręt był wyposażony w siedem wyrzutni torped kalibru 550 mm: cztery na dziobie oraz jeden potrójny zewnętrzny aparat torpedowy. Dodatkowo, za kioskiem znajdował się jeden podwójny dwukalibrowy (550 lub 400 mm) aparat torpedowy. Na pokładzie mieściło się 13 torped, w tym 11 kalibru 550 mm oraz dwie kalibru 400 mm. Uzbrojenie artyleryjskie składało się z działa pokładowego kalibru 100 mm M1925 L/45 oraz zdwojonego stanowiska wielkokalibrowych karabinów maszynowych Hotchkiss kalibru 13,2 mm L/76.

Załoga okrętu liczyła 4 oficerów oraz 57 podoficerów i marynarzy.

Służba

„Actéon” został przyjęty do służby w Marine nationale 18 grudnia 1931 roku. Jednostka otrzymała numer burtowy Q149. W chwili wybuchu II wojny światowej okręt był w służbie na Morzu Śródziemnym, będąc częścią 3. dywizjonu 3. eskadry 1. Flotylli okrętów podwodnych w Tulonie. Dowódcą jednostki był w tym czasie kpt. mar. L.L.M. Boulat, a okręt przechodził remont, który zakończył się 1 grudnia 1939 roku. 15 września 1939 roku dowództwo objął kpt. mar. J.C.G. Clavieres. W czerwcu 1940 roku okręt znajdował się w Beirucie jako część 3. dywizjonu okrętów podwodnych, a jego dowódcą był nadal kpt. mar. J.C.G. Clavieres. 10 czerwca, po wypowiedzeniu wojny przez Włochy, jednostka opuściła bazę, udając się na patrol w rejon archipelagu Dodekanez. Po zawieszeniu broni „Actéon” znalazł się pod kontrolą rządu Vichy w składzie 3. grupy okrętów podwodnych w Tulonie, gdzie został rozbrojony.

10 kwietnia 1941 roku „Actéon” opuścił Tulon i w towarzystwie bliźniaczych jednostek „Henri Poincaré” oraz „Fresnel” przeszedł przez Cieśninę Gibraltarską, docierając 16 kwietnia do Casablanki (w eskorcie awiza „La Batailleuse”). 28 lipca 1941 roku okręt brał udział w próbie przechwycenia norweskiego parowca „Lidvard” (4785 BRT), który uciekł z Dakaru i był chroniony przez brytyjskie niszczyciele HMS „Highlander” oraz HMS „Boreas”, docierając do Freetown.

8 listopada 1942 roku „Actéon”, wraz z bliźniaczym „Fresnelem” oraz „Argonaute”, wziął udział w próbie odparcia desantu aliantów na Oran, jednak w pobliżu Arziw jednostka została wykryta i zaatakowana bombami głębinowymi przez brytyjski niszczyciel HMS „Westcott”. W wyniku ataku francuski okręt został zatopiony, tracąc całą załogę.

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

  • Paul E. Fontenoy: Submarines: An Illustrated History of Their Impact (Weapons and Warfare). Santa Barbara, California: ABC-CLIO, 2007. ISBN 1-85367-623-3. (ang.).
  • Robert Gardiner, Roger Chesneau: Conway’s All the World’s Fighting Ships 1922–1946. London: Conway Maritime Press, 1980. ISBN 0-85177-146-7. (ang.).
  • Ivan Gogin: REDOUTABLE submarines (1931-1939). Navypedia. [dostęp 2019-12-01]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: FR Actéon. uboat.net. [dostęp 2019-12-01]. (ang.).
  • Don Kindell: FRENCH, POLISH, GERMAN NAVIES, also US SHIPS IN EUROPE, SEPTEMBER 1939. Naval History Homepage. [dostęp 2019-12-01]. (ang.).
  • Don Kindell: FRENCH NAVY SHIPS, JUNE 1940. Naval History Homepage. [dostęp 2019-12-01]. (ang.).
  • Don Kindell: NAVAL EVENTS, JUNE 1940 (Part 2 of 4) Saturday 8th – Friday 14th. Naval History Homepage. [dostęp 2019-12-01]. (ang.).
  • Don Kindell: NAVAL EVENTS, NOVEMBER 1940 (Part 2 of 2) Friday 15th – Saturday 30th. Naval History Homepage. [dostęp 2019-12-01]. (ang.).
  • Don Kindell: NAVAL EVENTS, April 1941 (Part 2 of 2) Tuesday 15th – Wednesday 30th. Naval History Homepage. [dostęp 2019-11-27]. (ang.).
  • Don Kindell: NAVAL EVENTS, JULY 1941 (Part 2 of 2) Tuesday 15th – Thursday 31st. Naval History Homepage. [dostęp 2019-12-01]. (ang.).
  • Jean Labayle-Couhat: French warships of World War II. London: Ian Allan Ltd., 1971. ISBN 0-7110-0153-7. (ang.).
  • Jerzy Lipiński: Druga wojna światowa na morzu. Warszawa: Wydawnictwo Lampart, 1999. ISBN 83-902554-7-2.
  • Francis E. McMurtrie (red.): Jane’s Fighting Ships 1940. London: Sampson Low, Marston & Co., 1941. (ang.).
  • Oscar Parkes (red.): Jane’s Fighting Ships 1934. London: Sampson Low, Marston & Co., 1934. (ang.).
  • Andrzej Perepeczko: Od Napoleona do de Gaulle’a. Flota francuska w latach 1789-1942. Oświęcim: Napoleon V, 2014. ISBN 978-83-7889-372-1.