Acroloxus
Acroloxus to rodzaj ślimaków z rodziny przyczepkowatych (Acroloxidae), charakteryzujący się muszlą w kształcie czapeczki. Ślimaki te zamieszkują wody słodkie w Eurazji, a jeden gatunek można znaleźć w Ameryce Północnej. W Polsce występuje jeden gatunek – przyczepka jeziorna.
Systematyka
Rodzaj został opisany przez H. Becka w 1838 roku, a gatunkiem typowym jest przyczepka jeziorna (Acroloxus lacustris). Przez długi czas klasyfikowano go w rodzinie przytulikowatych (Ancylidae) z powodu podobieństw w budowie muszli. Jednak ze względu na różnice anatomiczne, embriologiczne i genetyczne, rodzaj ten został wyodrębniony do osobnej rodziny. Niektórzy badacze twierdzą, że Acroloxus jest jedynym rodzajem w rodzinie Acroloxidae.
Występowanie
Przedstawiciele tego rodzaju występują głównie w północnej Eurazji. Tylko jeden gatunek – A. coloradensis, o reliktowym charakterze, można spotkać w Górach Skalistych w północno-zachodnich Stanach Zjednoczonych oraz w Kanadzie. W Polsce rodzaj jest reprezentowany przez gatunek typowy: przyczepkę jeziorną.
Budowa
To niewielkie ślimaki o lekko asymetrycznej, nieskręconej muszli w kształcie czapeczki, której szczyt jest wygięty w dół ku tyłowi. Wierzchołek muszli jest wyraźnie odchylony w lewą stronę, a otwór muszli ma kształt wąskoeliptyczny.
Ciało tych ślimaków ma organizację prawostronną. Ujście nerki, przewodu pokarmowego oraz dróg płciowych znajduje się po prawej stronie ciała. Jama płaszczowa jest znacznie zredukowana, a płuca są nieobecne. Nerka jest wydłużona, rureczkowata i mocno poskręcana, umiejscowiona w prawym płacie płaszcza. Brak żołądka mięśniowego, a nibyskrzele jest małe i również znajduje się po prawej stronie ciała. Ciekawą cechą jest brak rozwidlenia głównego zęba na krawędzi tnącej środkowej płytki raduli.
Haploidalna liczba chromosomów wynosi n=18 (podczas gdy u Ancylidae n=15).
Biologia i ekologia
Zajmowane siedliska
Ślimaki te zasiedlają różnorodne typy wód, głównie wody stojące.
Odżywianie
Jako zdrapywacze, żywią się glonami oraz mikroorganizmami peryfitonowymi, które porastają rośliny i zanurzone przedmioty, a także detrytusem.
Oddychanie
Mimo że są klasyfikowane jako ślimaki płucodyszne, oddychają tlenem rozpuszczonym w wodzie. Funkcje oddechowe pełni skóra płaszcza oraz nibyskrzele, nie wynurzają się w celu zaczerpnięcia powietrza.
Rozmnażanie
Te ślimaki są obojnacze.
Lista gatunków
Rodzaj Acroloxus obejmuje następujące współczesne gatunki:
- Acroloxus baicalensis Kozhov, 1936
- Acroloxus coloradensis (Henderson, 1930)
- Acroloxus culicoides (d’Orbigny, 1835)
- Acroloxus egirdirensis Shirokaya, 2012
- Acroloxus improvisus Poliński, 1929
- Acroloxus kolhymensis Prozorova & Starobogatov, 1998
- Acroloxus lacustris (Linnaeus, 1758) – przyczepka jeziorna
- Acroloxus likharevi Moskvicheva, Kruglov & Starobogatov, 1991
- Acroloxus macedonicus Hadžišče, 1959
- Acroloxus orientalis Kruglov & Starobogatov, 1991
- Acroloxus pseudolacustris Glöer & Pešić, 2012
- Acroloxus tetensi (Kuščer, 1932)
oraz gatunki wymarłe, znane jedynie z kopalnych szczątków:
- † Acroloxus actinophorus C.A. White, 1886
- † Acroloxus anatolicus Schütt in Schütt & Kavuşan, 1984
- † Acroloxus arenarius (Cossmann, 1889)
- † Acroloxus aspis Kadolsky, 2020
- † Acroloxus berellensis (de Laubrière & Carez, 1881)
- † Acroloxus croaticus (Brusina, 1902)
- † Acroloxus decussatus (Reuss, 1849)
- † Acroloxus deperditolacustris (Gottschick, 1911)
- † Acroloxus dutemplei (Deshayes, 1863)
- † Acroloxus involutus (Pavlović, 1903)
- † Acroloxus korys Kadolsky, 2020
- † Acroloxus lingulata (F. Sandberger, 1880)
- † Acroloxus matheroni (de Boissy, 1848)
- † Acroloxus michaudi (Locard, 1878)
- † Acroloxus minutus (Meek & Hayden, 1856)
- † Acroloxus ucrainicus Gozhik & Prysjazhnjuk, 1978
Zobacz też
mięczaki Polski