Acre (A-4) to brazylijski niszczyciel, który służył w czasie „zimnej wojny”. Jest jednym z sześciu okrętów należących do typu Acre. Został zwodowany 30 maja 1945 roku w stoczni Arsenal de Marinha do Rio de Janeiro, zlokalizowanej na wyspie Ilha das Cobras, a do służby w Marinha do Brasil wszedł w grudniu 1951 roku. Ostatecznie jednostka została skreślona z listy floty w lipcu 1974 roku.
Projekt i budowa
Niszczyciel „Acre” był jednym z sześciu bliźniaczych okrętów, które zbudowano w Brazylii w miejsce jednostek typu H, zarekwirowanych przez Wielką Brytanię po rozpoczęciu II wojny światowej. Okręt powstał według oryginalnego brytyjskiego projektu stoczni Thornycroft, z tą różnicą, że system napędowy, uzbrojenie i wyposażenie były produkcji amerykańskiej. Zmiana siłowni wpłynęła na wygląd zewnętrzny jednostki, co objawiało się zastosowaniem jednego komina zamiast dwóch. Sylwetka okrętu stała się zatem podobna do amerykańskich niszczycieli typu Gridley. Długi czas budowy, trwający ponad dziesięć lat, był spowodowany zarówno niedoborami materiałowymi, jak i innymi trudnościami związanymi z toczącą się wojną.
Niszczyciel zamówiono na początku 1939 roku w stoczni Arsenal de Marinha w Rio de Janeiro. Stępkę okrętu położono 28 grudnia 1940 roku, a zwodowany został 30 maja 1945 roku. Otrzymał nazwę na cześć rzeki Acre oraz numer taktyczny A-4.
Dane taktyczno-techniczne
Okręt „Acre” był dużym niszczycielem, charakteryzującym się typowym uzbrojeniem i wyposażeniem dla swojej klasy. Długość całkowita wynosiła 98,5 metra (97,5 m na konstrukcyjnej linii wodnej), szerokość 10,7 metra, a średnie zanurzenie wynosiło 2,59 metra (maksymalne 3,3 metra). Wyporność standardowa wynosiła 1340 ton, a pełna 1800 ton. Napędzany był przez dwie turbiny parowe General Electric z przekładniami redukcyjnymi, które generowały łączną moc 35 000 koni mechanicznych (KM), przy czym parę dostarczały trzy kotły wodnorurkowe Babcock & Wilcox. Dwuśrubowy układ napędowy umożliwiał osiągnięcie maksymalnej prędkości 33,5 węzła (prędkość marszowa wynosiła 20 węzłów). Okręt produkował energię elektryczną dzięki dwóm turbogeneratorom Westinghouse o napięciu 450 V i mocy 204 KM (dodatkowo jednostka miała generator wysokoprężny Cummins 450 V o mocy 136 KM). Okręt mógł zabierać 450 ton mazutu, co zapewniało maksymalny zasięg wynoszący 6000 mil morskich przy ekonomicznej prędkości 15 węzłów.
Niszczyciel był uzbrojony w cztery pojedyncze działa uniwersalne kal. 127 mm Mark 21/30 L/38 (jedno na pokładzie dziobowym, jedno w superpozycji na nadbudówce dziobowej, jedno na pokładzie rufowym i jedno w superpozycji na nadbudówce rufowej). Broń przeciwlotniczą stanowiły dwa działka Bofors kal. 40 mm Mark 1 L/56 (1 x II) oraz sześć pojedynczych działek Oerlikon kal. 20 mm Mark 4 L/70. Uzbrojenie uzupełniały dwa poczwórne aparaty torpedowe kal. 533 mm oraz dwa miotacze bomb głębinowych K Mark 6 i dwie zrzutnie bomb głębinowych Mark 3 i Mark 4. Wyposażenie radioelektroniczne obejmowało dwa radary obserwacji okrężnej (SF-1 i VJ-1), system kierowania ogniem Mk 33 Mod 38, urządzenia naprowadzania kierunku Mk-T Mod 2 dla dział 127 mm oraz sonar QCR-1.
Załoga okrętu składała się z 150 oficerów, podoficerów oraz marynarzy.
Służba
Niszczyciel „Acre” został wcielony do służby w Marinha do Brasil 10 grudnia 1951 roku. 31 stycznia 1953 roku okręt wszedł w skład 2 Dywizjonu 1. Eskadry Niszczycieli, a jego numer burtowy zmieniono na D-10. W sierpniu 1956 roku niszczyciel reprezentował brazylijską marynarkę podczas obchodów Święta Niepodległości Urugwaju, a pod koniec listopada tego samego roku wziął udział w ćwiczeniach desantowych o kryptonimie „Badejo”. Trzy lata później okręt uczestniczył w podobnych ćwiczeniach, tym razem pod nazwą „Corvina”. Od stycznia do września 1960 roku dokonano modernizacji jednostki: usunięto jedną armatę kal. 127 mm oraz cztery działka Oerlikon kal. 20 mm, a w zamian zainstalowano podwójne stanowisko działek kal. 40 mm (na podstawie Mark 1 Mod 6); wymieniono też poczwórne aparaty torpedowe na dwa potrójne Mark 14 Mod 12. Unowocześniono także wyposażenie radioelektroniczne, w tym wymieniając dwa radary obserwacji okrężnej (na AN/SPS-4 i AN/SPS-6C z IFF), dodano radar kierowania ogniem artyleryjskim Mk 28 dla systemu kierowania ogniem Mk 33 Mod 38 oraz dwa urządzenia naprowadzania kierunku Mk 51 dla dział kal. 40 mm. W wyniku tych modyfikacji wyporność okrętu wzrosła do 1450 ton (standardowa) i 2180 ton (bojowa). Wkrótce po zakończeniu przezbrojenia, w listopadzie 1960 roku, okręt brał udział w międzynarodowych manewrach „Unitas I”, a rok później w kolejnej ich edycji – „Unitas II”. W listopadzie i grudniu 1962 roku jednostka uczestniczyła w operacji ściągania z rafy w Zatoce Ilha Grande w pobliżu Rio de Janeiro bliźniaczego niszczyciela „Ajuricaba”. W 1963 roku w ramach reorganizacji struktury brazylijskiej marynarki, „Acre” trafił do 21 Dywizjonu 2 Eskadry Niszczycieli. W marcu tego roku niszczyciel wziął udział w ćwiczeniach „Lagosta”, a na przełomie sierpnia i września – w manewrach „Unitas IV”. W marcu 1965 roku na pokładzie okrętu przewieziono z Rio de Janeiro do Cabedelo szczątki byłego prezydenta Brazylii – Epitácio Pessoa, a w maju i lipcu jednostka uczestniczyła w ćwiczeniach „Pré-Unitas”. Od 18 marca do 19 kwietnia 1966 roku okręt wraz z bliźniaczymi niszczycielami „Araguari” i „Amazonas” brał udział w rejsie szkoleniowym, a następnie, wspólnie z niszczycielem „Mariz e Barros”, wziął udział w paradzie morskiej w pobliżu Mar del Plata. W 1968 roku jednostka uczestniczyła w manewrach „Unitas IX” (sierpień – wrzesień) oraz ćwiczeniach o kryptonimie „Atlantis I” (listopad – grudzień). W styczniu 1969 roku niszczyciel uczestniczył w rejsie szkoleniowym wraz z krążownikiem „Tamandaré”, a od 6 lutego do 29 marca brał udział w międzynarodowych ćwiczeniach „Springboard 69” i „Veritas II” na Morzu Karaibskim (wraz z jednostkami „Pará”, „Paraná”, „Piauí”, „Santa Catarina”, „Araguari” i „Mariz e Barros”). W latach 1970–1971 okręt przeszedł przegląd stoczniowy, a po jego zakończeniu do 1973 roku uczestniczył w wielu rejsach szkoleniowych. Ostatecznie jednostka została skreślona z listy floty 26 lipca 1974 roku. W trakcie swojej służby niszczyciel spędził na morzu 1056 dni, pokonując łącznie 295 435 mil morskich.
Uwagi
Przypisy
Bibliografia
Hartmut Ehlers. Brazylijskie niszczyciele typu „M” i „A”. „Okręty Wojenne”. Nr 5/2008 (91). Wydawnictwo Okręty Wojenne, Tarnowskie Góry. ISSN 1231-014X. brak numeru strony
Robert Gardiner, Roger Chesneau: Conway’s All the World’s Fighting Ships 1922–1946. London: Conway Maritime Press, 1980. ISBN 0-85177-146-7. (ang.). Brak numerów stron w książce
Robert Gardiner, Stephen Chumbley: Conway’s All The World’s Fighting Ships 1947–1995. Annapolis: Naval Institute Press, 1996. ISBN 1-55750-132-7. (ang.). Brak numerów stron w książce
Ivan Gogin: ACRE destroyers (1949–1951). Navypedia. [dostęp 2017-04-28]. (ang.).
Robert Jackson: Niszczyciele, fregaty i korwety. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 2001. ISBN 83-1109-273-7. Brak numerów stron w książce
Jerzy Lipiński: Druga wojna światowa na morzu. Warszawa: Wydawnictwo Lampart, 1999. ISBN 83-902554-7-2. Brak numerów stron w książce
Antony Preston (red.): Jane’s Fighting Ships of World War II. London: Studio Editions, 1989. ISBN 1-85170-194-X. (ang.). Brak numerów stron w książce