Acoma
Acoma (w języku lokalnym Ä kə mä, co oznacza „miejsce, które zawsze było” lub „lud białej skały”) to grupa Indian Ameryki Północnej należąca do kultury plemion Pueblo, z których wielu do dziś posługuje się językiem z rodziny keresańskiej.
Teren zamieszkiwania
Plemiona Acoma zamieszkują rezerwat zlokalizowany w centralnej części stanu Nowy Meksyk (USA), około 60 km na zachód od Albuquerque, w hrabstwie Cibola. W skład rezerwatu wchodzą trzy osiedla: Sky City (właściwe pueblo Acoma), Acomita i McCarty.
Ich wioska (pueblo) jest uważana za najstarszą, nieprzerwanie zamieszkaną osadę w Stanach Zjednoczonych, z historią sięgającą ponad 800 lat. Wioska znajduje się na skale o wysokości około 120 metrów, z łatwym do obrony dostępem, co czyniło ją trudną do zdobycia. Samo pueblo składa się z trzech rzędów piętrowych domów, przecinanych wąskimi uliczkami. W centrum znajduje się stary kościółek, a wszystkie budowle zostały wzniesione z kamienia i cegieł Adobe.
Z pierwotnego miliona hektarów ziemi należącej do plemienia, rezerwat obejmuje jedynie 10% tej powierzchni.
Struktura społeczna
Tradycyjna struktura społeczna Acoma opiera się na matrylinearnym systemie rodowym.
Historia
Indianie Acoma, prawdopodobnie potomkowie Anasazi i Mogollonów, którzy przekazali im umiejętności w zakresie architektury, rolnictwa, garncarstwa i koszykarstwa, nigdy nie opuścili swojej wioski. Mieszkają w niej tak jak setki lat temu, choć na przełomie XIX i XX wieku, z powodu epidemii gruźlicy, ich osada chwilowo popadła w ruinę.
Pierwsza pisemna wzmianka o pueblu Acoma (wówczas nazwanym Acuco) pochodzi z 1539 roku, na rok przed przybyciem tam ekspedycji Coronada. Została ona spisana przez franciszkanina Markosa z Nicei, który na zlecenie wicekróla Meksyku, Antonio de Mendozy, przeprowadził rekonesans mający na celu potwierdzenie istnienia bogatych w złoto siedmiu miast Ciboli. Swoje obserwacje zawarł w dokumencie pt. „Odkrycie” (hiszp. Descubrimiento), co bezpośrednio przyczyniło się do wyprawy Coronada.
Aby bronić swojej niezależności, Indianie Acoma stoczyli liczne krwawe bitwy z Hiszpanami, pozostając niepokonanymi. Niemniej jednak w 1599 roku hiszpański najazd zniszczył pueblo, prowadząc do śmierci około ośmiuset mieszkańców. Ci, którzy przeżyli, odbudowali osadę oraz odtworzyli pola uprawne.
Styl życia
Przed przybyciem Hiszpanów tradycyjnym pożywieniem plemienia był Mut-tze-nee, cienki placek z mąki kukurydzianej. Poza kukurydzą uprawiali słoneczniki i tytoń, a także hodowali indyki. Polowali na jelenie, antylopy i króliki, a ich dieta wzbogacona była o różne rodzaje jagód, orzechów, nasion oraz korzeni. Mężczyźni nosili przepaski biodrowe i skórzane sandały, natomiast kobiety bawełniane suknie oraz sandały lub wysokie buty przypominające mokasyny. W chłodniejsze dni noszono narzuty ze skór zwierzęcych.
Obecnie, podobnie jak w przeszłości, Acoma uprawiają kukurydzę, pszenicę, squash, melony, fasolę alfalfa oraz warzywa, a także hodują nieliczne drzewa owocowe. Sposób uprawy i nawadniania gleby pozostał niezmienny od dawnych czasów. Plemiona te hodują również kozy, owce, konie i osły, a ich pola znajdują się na północy rezerwatu, w okolicach Acomita i Pueblito.
Po zamknięciu pobliskich kopalni uranu wielu mieszkańców Acomy straciło zatrudnienie. Obecnie ich głównym źródłem dochodu są opłaty od turystów oraz sprzedaż pamiątek.
Liczebność
Według danych US Census Bureau, podczas spisu powszechnego w 2000 roku 3956 obywateli USA zadeklarowało, że pochodzi wyłącznie z Acoma, natomiast 4628 osób zadeklarowało pochodzenie wyłącznie lub częściowo związane z Acoma. W tym samym spisie blisko 60 000 Amerykanów zadeklarowało pochodzenie wyłącznie Pueblo, a ponad 74 000 osób miało pochodzenie wyłącznie lub częściowo związane z Pueblo (najwięcej z plemion: Hopi, Zuni i Laguna).
Przypisy
Bibliografia
- Barry M. Pritzker: A Native American Encyclopedia: History, Culture, and Peoples. Oxford: Oxford University Press, 2000. ISBN 978-0-19-513877-1. (ang.).
- Bruce Grant: Concise Encyclopedia of the American Indian. New York: Wings Books, 2000. ISBN 0-517-69310-0. (ang.).
- John Stoutenburgh, Jr.: Dictionary of the American Indian. New York / Avenel / New Jersey: Wings Books, 1990. ISBN 0-517-69416-6. (ang.).