Achmed Dogan

Achmed Demir Dogan

Achmed Demir Dogan, bułg. Ахмед Демир Доган, tur. Ahmed Demir Doğan (urodzony 29 marca 1954 w Pczełarowie w obwodzie Dobricz) to bułgarski polityk narodowości tureckiej, który pełnił funkcję lidera Ruchu na rzecz Praw i Wolności (DPS) w latach 1990–2013 oraz był posłem do Zgromadzenia Narodowego w tym samym okresie.

Życiorys

W 1981 roku ukończył studia filozoficzne na Uniwersytecie Sofijskim im. św. Klemensa z Ochrydy, a następnie odbył aspiranturę w instytucie filozofii przy Bułgarskiej Akademii Nauk, gdzie obronił pracę kandydacką. Zgodnie z dokumentem opublikowanym przez komisję badającą archiwa bułgarskiej bezpieki, od 1974 roku był tajnym współpracownikiem komunistycznych służb specjalnych, używając pseudonimów „Sawa”, „Angełow” i „Sergej”.

W 1985 roku ukończył również AONSU, akademię nauk społecznym działającą przy komitecie centralnym Bułgarskiej Partii Komunistycznej. W tym samym roku zaangażował się w ruch oporu przeciwko tzw. procesowi odrodzenia, który komuniści zapoczątkowali w celu przymusowej asymilacji mniejszości Turków i Pomaków. Z powodu swojej działalności został aresztowany w 1986 roku, a następnie skazany na 6 miesięcy i 15 dni pozbawienia wolności. W 1987 roku przetrzymywano go w tzw. celi śmierci, a w 1989 roku sąd okręgowy w Warnie skazał go na 10 lat pozbawienia wolności za współtworzenie antyrządowej organizacji. W tym samym roku został zwolniony na mocy amnestii.

4 stycznia 1990 roku został przewodniczącym legalnie działającego Ruchu na rzecz Praw i Wolności, partii, która reprezentuje głównie interesy mniejszości tureckiej. Kierował nią nieprzerwanie do 2013 roku, kiedy zastąpił go Lutwi Mestan. Pełnił również funkcję dyrektora redakcji gazety „Prawa i swobodi”. W latach 1990–1991 był deputowanym do konstytuanty. W 1991 roku uzyskał mandat posła do Zgromadzenia Narodowego 36. kadencji. Udało mu się z powodzeniem ubiegać o reelekcję w 1994, 1997, 2001, 2005 i 2009 roku na 37., 38., 39., 40. i 41. kadencję. Jego wypowiedź w kampanii wyborczej w 2005 roku, w której stwierdził, że jego partia ma powiązania z siecią firm finansujących ją w zamian za pomoc, wzbudziła kontrowersje i stała się tematem medialnej dyskusji na temat uczciwości polityków oraz ich związków z biznesem. W styczniu 2013 roku, podczas wygłaszanego przemówienia, został zaatakowany przez sprawcę posługującego się pistoletem gazowym, który zaciął się przy próbie strzału.

W 2013 roku odszedł z parlamentu, ale pozostał honorowym przewodniczącym partii. Po wyborach w czerwcu 2024 roku w DPS doszło do wewnętrznego konfliktu między frakcją współprzewodniczącego Delana Peewskiego a grupą wspierającą Achmeda Dogana oraz drugiego współprzewodniczącego Dżewdeta Czakyrowa. W klubie poselskim przewagę miała pierwsza frakcja, wykluczając przedstawicieli drugiej. Do kolejnych wyborów krajowych w październiku 2024 roku frakcja Dogana przystąpiła pod szyldem APS, konkurując z kierowanym przez Peewskiego komitetem DPS-NN, którego Ruch na rzecz Praw i Wolności stał się formalnym uczestnikiem. Achmed Dogan uzyskał mandat poselski z ramienia APS, jednak postanowił zrezygnować z jego objęcia. W grudniu 2024 roku Delan Peewski wprowadził zmiany w statucie DPS, odbierając Achmedowi Doganowi status honorowego przewodniczącego partii.

Odznaczenia

Otrzymał odznaczenie od prezydenta Georgiego Pyrwanowa – Order Stara Płanina I klasy. W 2004 roku zwrócił to odznaczenie w proteście przeciw decyzji Pyrwanowa o wyróżnieniu byłego prokuratora Wasiła Mryczkowa tym samym orderem.