Achillobator

Achillobator to rodzaj teropoda z rodziny dromeozaurów, którego nazwa oznacza „gigantyczny dinozaur Achillesa”.

Żył on w późnej kredzie, około 93-80 milionów lat temu, na obszarach odpowiadających dzisiejszej centralnej Azji. Jego długość ciała wynosiła od 4,6 do 6 metrów, wysokość dochodziła do 2 metrów, a masa oscylowała wokół 80 kg. Jego szczątki odnaleziono w Mongolii.

Był jednym z największych dromeozaurów, obok utahraptora i austroraptora. Jako drapieżnik, na tylnych kończynach miał duży pazur, który umożliwiał mu wbijanie się w ciało ofiary. Prawdopodobnie polował w grupach.

Historia odkryć

Skamieniałe pozostałości achillobatora zostały po raz pierwszy odkryte w trakcie mongolsko-rosyjskiej ekspedycji w 1989 roku, jednak opis zwierzęcia ukazał się dopiero w 1999 roku, kiedy to mongolski paleontolog Altangerel Perle oraz Amerykanie Mark Norell i James Clark podjęli się jego opracowania. Warto zauważyć, że opis nie był kompletny i opublikowano go bez wiedzy dwóch ostatnich autorów.

Odnalezione skamieniałości achillobatora były niepołączone stawowo, ale znajdowały się razem, w tym fragment szczęki z zębem, kręgi wszystkich odcinków kręgosłupa, żebra, a także kości ramienia, miednicy oraz kończyn przednich i tylnych. Znalezisko miało miejsce w formacji Bajan sziree, datowanej na późną kredę, w wschodniogobijskim ajmaku Mongolii. Dokładny wiek skamieniałości jest niepewny, istnieją dwie hipotezy. Analizy porównawcze z innymi formacjami sugerują, że fauna z Bajan sziree pochodzi z turonu lub wczesnego kampanu, co oznacza okres około 93-80 milionów lat temu. Z drugiej strony, analizy magnetostratygraficzne formacji sugerują długi okres bez zmian biegunów, który trwał do końca santonu, co mogłoby sugerować wiek od 98 do 83 milionów lat temu. Oprócz achillobatora w tej formacji znaleziono również inne zwierzęta, takie jak alektrozaur (teropod), segnozaur (teropod), talarur (dinozaur pancerny) oraz baktrozaur (dinozaur kaczodzioby).

Nazwa

Nazwa Achillobator wywodzi się od Achillesa, bohatera mitologii greckiej, znanego z wojny trojańskiej, oraz mongolskiego słowa bator, które oznacza wojownika lub bohatera. Odnosi się to do dużego ścięgna Achillesa (tendo calcanei), które było niezbędne dla tego dinozaura do używania sierpowatego szpona na stopie, stanowiącego kluczową broń dromeozaurów. Opisano jeden gatunek, A. giganticus (giganticus – wielki), nazwany w ten sposób ze względu na to, że jest znacznie większy niż większość dromeozaurów.

Klasyfikacja

Achillobator prawdopodobnie należy do rodziny dromeozaurów, która jest uznawana za blisko spokrewnioną z ptakami. Chociaż relacje dromeozaurów względem innych teropodów (w tym ptaków) są stosunkowo dobrze poznane, wewnętrzna filogeneza w ramach tej rodziny jest mniej jasna. Najnowsze analizy sugerują, że Achillobator zalicza się do podrodziny dromeozaurów (Dromeosaurinae), blisko spokrewnionej z formami północnoamerykańskimi, takimi jak Utahraptor czy dromeozaur. Inne dromeozaury, takie jak deinonych czy znany welociraptor, reprezentują odmienną gałąź tej rodziny (Velociraptorinae).

Hipoteza chimery

Kość miedniczna achillobatora wykazuje plezjomorficzne cechy w porównaniu z innymi dromeozaurami. Na przykład, kość łonowa jest ustawiona pionowo i kończy się dużym wyrostkiem, podczas gdy u innych dromeozaurów jest mniejsza lub nie występuje, a kość łonowa kieruje się w tył, podobnie jak kość kulszowa (podobne cechy występują m.in. u niespokrewnionych blisko z dromeozaurami terizinozaurów oraz dinozaurów ptasiomiednicznych, a także ptaków).

Te różnice skłoniły naukowców do przemyślenia, czy A. giganticus nie jest przypadkiem paleontologiczną chimera, czyli pomieszaniem szczątków różnych zwierząt. Mimo że inne badania usiłowały obalić tę teorię, zauważono, że wiele kości było połączonych półstawowo, a achillobator wciąż jest klasyfikowany jako przedstawiciel dromeozaurów w kladystyce, nawet biorąc pod uwagę dostrzegane różnice.