Okręt podwodny Achéron (Q150) był francuską jednostką oceaniczną z okresu międzywojennego oraz II wojny światowej, stanowiącą jedną z 31 jednostek typu Redoutable. Został zwodowany 6 sierpnia 1929 roku w stoczni Ateliers et Chantiers de la Loire w Nantes, a do służby w Marine nationale wszedł w lutym 1932 roku. W trakcie wojny działał głównie na Morzu Śródziemnym i Atlantyku, a po zawarciu zawieszenia broni pomiędzy Francją a Niemcami znalazł się pod kontrolą rządu Vichy. 27 listopada 1942 roku okręt został samozatopiony w Tulonie, a następnie podniesiony przez Włochów, lecz 24 listopada 1943 roku został ponownie zatopiony przez alianckie samoloty.
Projekt i budowa
Okręt Achéron został zamówiony w ramach programu rozbudowy floty francuskiej z 1925 roku. Projekt o sygnaturze M6 był udoskonaloną wersją wcześniejszych oceanicznych okrętów podwodnych typu Requin. Udoskonalono w nim prędkość na powierzchni oraz manewrowość, które były krytykowane w poprzednich modelach. Okręt charakteryzował się dużym zasięgiem oraz silnym uzbrojeniem, choć wnętrze było dość ciasne, co utrudniało dostęp do zapasów prowiantu i amunicji. Konstruktorem jednostki był inżynier Jean-Jacques Roquebert.
Budowę Achéron rozpoczęto w stoczni Ateliers et Chantiers de la Loire w Nantes. Stępkę położono 4 września 1927 roku, a okręt zwodowano 6 sierpnia 1929 roku.
Dane taktyczno–techniczne
Achéron był dużym oceanicznym okrętem podwodnym o konstrukcji dwukadłubowej. Jego długość całkowita wynosiła 92,3 metra (92 metry między pionami), szerokość 8,2 metra, a zanurzenie 4,7 metra. Standardowa wyporność na powierzchni wynosiła 1384 tony (1570 ton normalnej), a w zanurzeniu 2084 tony. Okręt napędzany był na powierzchni przez dwa silniki wysokoprężne Sulzer o łącznej mocy 6000 KM, natomiast pod wodą jego napęd zapewniały dwa silniki elektryczne o mocy 2000 KM. Dwuśrubowy układ napędowy pozwalał na osiągnięcie prędkości 17 węzłów na powierzchni i 10 węzłów w zanurzeniu. Okręt miał zasięg 10 000 Mm przy prędkości 10 węzłów w położeniu nawodnym (lub 4000 Mm przy 17 węzłach) oraz 100 Mm przy prędkości 5 węzłów w zanurzeniu. Zbiorniki paliwa mogły pomieścić 95 ton oleju napędowego. Dopuszczalna głębokość zanurzenia wynosiła 80 metrów, a czas potrzebny na zanurzenie wynosił 45-50 sekund. Autonomiczność okrętu wynosiła 30 dób.
Jednostka była wyposażona w siedem wyrzutni torped kalibru 550 mm: cztery na dziobie oraz jeden potrójny zewnętrzny aparat torpedowy. Dodatkowo za kioskiem znajdował się podwójny aparat torpedowy, mogący strzelać torpedami 550 lub 400 mm. Okręt mógł przewozić 13 torped, w tym 11 kalibru 550 mm i dwie kalibru 400 mm. Uzbrojenie artyleryjskie składało się z działa pokładowego kalibru 100 mm M1925 L/45 oraz zdwojonego stanowiska wielkokalibrowych karabinów maszynowych Hotchkiss kalibru 13,2 mm L/76.
Załoga składała się z 4 oficerów oraz 57 podoficerów i marynarzy.
Służba
Achéron wszedł do służby w Marine nationale 22 lutego 1932 roku, otrzymując numer burtowy Q150. W chwili wybuchu II wojny światowej okręt pełnił służbę na Morzu Śródziemnym, będąc częścią 3. dywizjonu 3. eskadry 1. Flotylli okrętów podwodnych w Tulonie (jednostka była w remoncie, który zakończył się 12 września 1939 roku). Dowództwo sprawował wówczas kpt. mar. J.J.M. Alliou. Na początku listopada 1939 roku Achéron, razem z Le Héros i Le Conquérant, opuścił Tulon, w eskorcie niszczyciela Cassard, udając się do Casablanki, gdzie dotarł 7 listopada. W dniach od 19 grudnia 1939 roku do 19 stycznia 1940 roku okręt uczestniczył w poszukiwaniach niemieckiego rajdera Admiral Graf Spee, a po jego samozatopieniu, w akcji przeciwko zaopatrzeniowemu okrętowi Altmark. 12 lutego 1940 roku, około godziny 18:15, Achéron ostrzelał z działa pokładowego napotkany statek handlowy, który odpowiedział ogniem, trafiając francuski okręt w dziób (pocisk nie wybuchł). Niedoszłym niemieckim łamaczem blokady okazał się brytyjski parowiec Somme (5265 BRT), a incydent miał miejsce na pozycji 34°25′N 18°08′W. 13 kwietnia Achéron, Argo i Pascal w eskorcie niszczyciela La Palme opuściły Casablankę i 18 kwietnia dotarły do Bizerty.
W czerwcu 1940 roku okręt przebywał w Beirucie w składzie 3. dywizjonu okrętów podwodnych, a jego dowódcą był nadal kmdr ppor. J.J.M. Alliou. 10 czerwca, po wypowiedzeniu wojny przez Włochy, jednostka opuściła bazę i udała się na patrol w rejon archipelagu Dodekanez. Zgodnie z postanowieniami zawieszenia broni, Achéron znalazł się pod kontrolą rządu Vichy w składzie 2. grupy okrętów podwodnych w Tulonie, gdzie został rozbrojony. 27 listopada 1942 roku, podczas ataku Niemców na Tulon, jednostka została samozatopiona. 26 czerwca 1943 roku okręt został podniesiony przez Włochów, jednak 24 listopada 1943 roku ponownie został zatopiony przez amerykańskie samoloty.
Uwagi
Przypisy
Bibliografia
Paul E. Fontenoy: Submarines: An Illustrated History of Their Impact (Weapons and Warfare). Santa Barbara, California: ABC-CLIO, 2007. ISBN 1-85367-623-3. (ang.).
Robert Gardiner, Roger Chesneau: Conway’s All the World’s Fighting Ships 1922–1946. London: Conway Maritime Press, 1980. ISBN 0-85177-146-7. (ang.).
Ivan Gogin: REDOUTABLE submarines (1931-1939). Navypedia. [dostęp 2019-12-07]. (ang.).
Guðmundur Helgason: FR Achéron. uboat.net. [dostęp 2019-12-07]. (ang.).
Don Kindell: FRENCH, POLISH, GERMAN NAVIES, also US SHIPS IN EUROPE, SEPTEMBER 1939. Naval History Homepage. [dostęp 2019-12-07]. (ang.).
Don Kindell: NAVAL EVENTS, NOVEMBER 1939 (Part 2 of 2) Wednesday 15th – Thursday 30th. Naval History Homepage. [dostęp 2019-12-07]. (ang.).
Don Kindell: NAVAL EVENTS, DECEMBER 1939 (Part 2 of 2) Friday 15th – Sunday 31st. Naval History Homepage. [dostęp 2019-12-07]. (ang.).
Don Kindell: NAVAL EVENTS, FEBRUARY 1940 (Part 1 of 2) Thursday 1st – Wednesday 14th. Naval History Homepage. [dostęp 2019-12-07]. (ang.).
Don Kindell: NAVAL EVENTS, APRIL 1940 (Part 2 of 4) Monday 8th – Sunday 14th. Naval History Homepage. [dostęp 2019-12-07]. (ang.).
Don Kindell: FRENCH NAVY SHIPS, JUNE 1940. Naval History Homepage. [dostęp 2019-12-07]. (ang.).
Don Kindell: NAVAL EVENTS, JUNE 1940 (Part 2 of 4) Saturday 8th – Friday 14th. Naval History Homepage. [dostęp 2019-12-07]. (ang.).
Don Kindell: NAVAL EVENTS, NOVEMBER 1940 (Part 2 of 2) Friday 15th – Saturday 30th. Naval History Homepage. [dostęp 2019-12-07]. (ang.).
Jean Labayle-Couhat: French warships of World War II. London: Ian Allan Ltd., 1971. ISBN 0-7110-0153-7. (ang.).
Jerzy Lipiński: Druga wojna światowa na morzu. Warszawa: Wydawnictwo Lampart, 1999. ISBN 83-902554-7-2.
Francis E. McMurtrie (red.): Jane’s Fighting Ships 1940. London: Sampson Low, Marston & Co., 1941. (ang.).
Oscar Parkes (red.): Jane’s Fighting Ships 1934. London: Sampson Low, Marston & Co., 1934. (ang.).