Acheloos – bóg i uosobienie rzeki w mitologii greckiej
Acheloos (gr. Ἀχελῷος) to w mitologii greckiej bóg oraz personifikacja rzeki Aspropotamos (Acheloos).
Uważano go za syna Okeanosa i Tetydy, co czyni go jednym z najstarszych spośród 3000 bóstw rzecznych.
Niektóre opowieści wskazują, że mógł być synem Heliosa i Gai, bądź jednym z potomków Posejdona. Zgodnie z tymi przekazami, pierwotna nazwa rzeki brzmiała Forbas, a zmiana nastąpiła po tym, jak Acheloos został śmiertelnie zraniony strzałą. Po jego śmierci wpadł do rzeki, która od tej pory nosiła jego imię.
Acheloos miał wiele romansów. Z muzą Melpomeną spłodził syreny, a także miał romanse z innymi muzami. Jest uznawany za ojca wielu źródeł, takich jak Pejrene, Kastalia, Dirke i Kalliroe.
Acheloos, jako bliski sąsiad Ojneusa, króla Kalidonu, starał się o rękę Dejaniry, córki Ojneusa. Dejanira nie pragnęła jednak mieć za męża bóstwa rzecznego, które potrafiło przybierać różne formy (np. byka czy potwora), co ją przerażało. Gdy na dworze Ojneusa pojawił się Herakles i poprosił o rękę Dejaniry, ta zgodziła się natychmiast.
Ojneus wezwał Heraklesa, aby ten uzasadnił swoją prośbę. Herakles stwierdził, że Dejanira będzie synową Zeusa, co przyniesie jej blask związany z jego dwunastoma pracami. Acheloos, lekceważąc herosa, zauważył, że jest znanym bóstwem i ojcem wszystkich greckich wód, a nie przybłędą jak Herakles. Dodał także, że wyrocznia w Dodonie nakazuje wszystkim ofiarować mu dary. Ponadto, skrytykował Heraklesa, mówiąc, że nie jest on prawdziwym synem Zeusa, ponieważ jego matka była cudzołożnicą. Zagniewany Herakles nie zgodził się na bezkarne obrażanie jego matki, co doprowadziło do walki między zalotnikami. Acheloos został powalony na plecy, a następnie przemienił się w węża, próbując uciec. Herakles, śmiejąc się, oświadczył, że węże dusił już w dzieciństwie, po czym pochylił się, aby złapać przeciwnika za szyję.
Bóg, widząc zagrożenie, zmienił się w byka i ponownie zaatakował. Herakles odskoczył na bok, chwycił Acheloosa za rogi i rzucił go na ziemię. W wyniku walki jeden z rogów boga został oderwany. Wtedy Acheloos uznał porażkę i zgodził się na ustąpienie Heraklesowi, oferując mu rękę Dejaniry, ale zażądał zwrotu swojego rogu. W zamian zaoferował mu róg kozy Amaltei, który zapewniał dostatek owoców i kwiatów. Inne wersje mitów mówią, że cudownym rogiem był właśnie róg Acheloosa, który został zamieniony przez najady w róg obfitości.
Acheloos jest również uznawany za twórcę pięciu wysp Echanid, które znajdowały się u ujścia rzeki do morza. Kiedy cztery nimfy składały ofiary na brzegach Acheloosu, wspominając innych bogów, zapomniały o nim. Rozgniewany bóg spiętrzył wody rzeki i porwał nimfy do morza, gdzie te zamieniły się w wyspy. Piątą wyspą była Perimele, młoda dziewczyna, w której zakochał się Acheloos i uwiódł ją. Rozgniewany ojciec Perimele, Hippodamas, wrzucił ją do rzeki w trakcie porodu. Na prośbę Acheloosa, Posejdon przemienił dziewczynę w wyspę.
Przypisy
Bibliografia
Robert Graves: Mity greckie. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1974.
Pierre Grimal: Słownik mitologii greckiej i rzymskiej. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo we Wrocławiu, 2008. ISBN 978-83-04-04673-3.