Acharnejczycy
Acharnejczycy to najstarsza zachowana komedia autorstwa Arystofanesa, a zarazem trzecia pod względem daty powstania, wystawiona w 425 roku p.n.e. podczas Lenajów. Sztuka ta zdobyła pierwsze miejsce w konkursie, a Arystofanes, obawiając się możliwych konsekwencji ze strony Kleona, wystawił ją pod pseudonimem Kallistratos. Wyraźnym motywem przewodnim tej komedii jest zdecydowane przeciwstawienie się autorowi wojnie.
Treść
Głównym bohaterem komedii jest Dikajopolis (w tłumaczeniu Stefana Srebrnego Prawogrodziec), który na skutek działań wojennych (II wojna peloponeska) zostaje odcięty od swojej wiejskiej posiadłości. Decyduje się wykupić pokój na trzydzieści lat za osiem drachm. Tym samym naraża się na gniew Acharnejczyków (chór mieszkańców Acharnei), którzy pragną zemsty na wrogu za zniszczenia, które miały miejsce na początku wojny. Przekonuje ich do swoich racji, stosując chwytliwe argumenty zaczerpnięte z tragedii Eurypidesa oraz żebracze łachy, które pożyczył od samego dramatopisarza. Ustanawia strefę „wolnego handlu”, co prowadzi do konfliktu z wojowniczym Lamachosem; ich zmagania mają formę humorystycznego porównania przygotowań Lamachosa do wojny z przygotowaniami Dikajopolisa do uczty.
Nawiązania do istniejących osób
W swojej sztuce Arystofanes nawiązał do wielu znanych postaci z ówczesnej Aten; wśród nich możemy zidentyfikować:
- spośród postaci występujących w sztuce: Eurypidesa (dramatopisarza) oraz Lamachosa (dowódcę);
- spośród osób jedynie wymienionych w sztuce: Kleona i Hyperbolosa (dwóch strategów ateńskich, z których Kleon był współczesny sztuce, a Hyperbolos jego następcą), a także Alkibiadesa i Peryklesa.
Kleon, jako postać, jest szczególnie krytykowany; wcześniej wytoczył on proces twórcy za negatywne przedstawienie w drugiej sztuce Arystofanesa, Babilończykach (wystawionej w 426 roku p.n.e.), a jego postać pojawi się również w kolejnej komedii, Rycerzach.
W wielu fragmentach komediopisarz nie oszczędza także Eurypidesa, który, oprócz wystąpienia jako jedna z postaci, jest wielokrotnie parodiowany, a także cytowany, zwłaszcza z zachowanej Medei i niezachowanego Telefosa.
Tłumaczenia
Do najbardziej znanych tłumaczeń Acharnejczyków należą wersje autorstwa Bogusława Butrymowicza, Stefana Srebrnego (pod tytułem Acharniakowie) oraz Janiny Ławińskiej-Tyszkowskiej.