Achajowie
Achajowie (stgr. Ἀχαιοί Achaioí) to ogólne określenie Greków, którzy brali udział w wojnie trojańskiej, używane przez Homera. W jego eposach, takich jak Iliada i Odyseja, rzadziej można spotkać określenia takie jak Argiwi/Argiwowie oraz Danajowie.
Według tradycyjnych poglądów historyków, Achajowie byli pierwszym plemieniem greckim, które dotarło na tereny kontynentalnej Grecji około 2000 roku p.n.e., podbijając Tesalię oraz miejscowych Pelazgów. Jednak ta teoria została podważona w kontekście teorii trzech inwazji ludów greckich: achajskiej, jońskiej i doryckiej.
Współczesne badania wskazują, że proces formowania się „Greków”, ich kultury, religii oraz języka miał miejsce na obszarze Grecji, gdzie pod koniec III tysiąclecia p.n.e. lub w II tysiącleciu p.n.e., w wyniku licznych migracji, ludy mówiące językami indoeuropejskimi zaczęły łączyć się z miejscową ludnością.
Achajowie są utożsamiani z przedstawicielami cywilizacji mykeńskiej, której głównym ośrodkiem były Mykeny, usytuowane w Argolidzie na Peloponezie. Około 1450 roku p.n.e. Achajowie podbili Kretę, którą rządzili z pałacu w Knossos.
Władca achajskiego państwa (mykeńskiego) nosił tytuł anaks lub wanaks (w piśmie linearnym B – wa-na-ka). W rządzeniu wspierał go lawagetas (ra-wa-qe-ta), prawdopodobnie dowódca wojskowy. Achajowie odbywali dalekie wyprawy wojenne, z których najsłynniejsza, skierowana przeciwko Troi, została opisana w Iliadzie Homera. Zakładali również kolonie na Cyprze, w Pamfilii i na Rodos. Najprawdopodobniej o ich działalności wspominają hetyckie tabliczki odkryte w Boğazkale, które mówią o potężnym królestwie Akhkhijawa, mającym kontakty z władcami Hetytów – Mursilisem II i Tudhaliją IV. W XI wieku p.n.e. cywilizacja mykeńska uległa upadkowi, a na Peloponezie zaczęły pojawiać się ludy posługujące się doryckim dialektem języka greckiego. Dialekt achajski przetrwał jedynie w północnej części Peloponezu, znanej jako Achaja.
Za eponimicznego przodka plemion achajskich uznawano mitycznego Achajosa, syna Zeusa i Pytii, w innej wersji – syna królewny ateńskiej Kreuzy oraz Ksutosa. Achajowie odróżniali się od innych plemion greckich noszeniem brody oraz ubiorami składającymi się z przepaski i chitonu z krótkimi rękawami. Mieszkali w prostokątnych domach, które zawierały wspólne pomieszczenie z paleniskiem w centrum, zwane megaron.
Według Homera, największymi księstwami achajskimi były Mykeny, rządzone przez Pelopidów, a także Argos, Tyryns, Pylos, Lacedemon (Sparta), Kreta i Arkadia. W Iliadzie te niewielkie państwa wystawiły w wyprawie na Troję od 60 do 100 okrętów.
W późniejszych czasach (od okresu archaicznego) Achajami nazywano mieszkańców krainy Achaja, znajdującej się na północy Peloponezu. W III wieku p.n.e. powstało państwo związkowe znane jako Związek Achajski, które skupiało część polis z Peloponezu i zostało pokonane przez Rzymian w 146 roku p.n.e.
Przypisy
Bibliografia
Benedetto Bravo, Ewa Wipszycka: Historia starożytnych Greków. T. 1. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1988.
Adam Ziółkowski: Historia powszechna. Starożytność. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2009. ISBN 978-83-01-15810-1.
Guy Rachet: Słownik cywilizacji greckiej. Katowice: Wydawnictwo „Książnica”, 2004 ISBN 83-7132-919-9.