Achajos – Wódz Seleukidzki i Pretendent do Tronu
Achajos (gr. Ἀχαιός, Achaiós) (zm. 213 p.n.e.) był wodzem seleukidzkim, który zarządzał Azją Mniejszą od 223 p.n.e. i był pretendentem do tronu państwa Seleucydów od 221 p.n.e. do momentu swojej śmierci. Był synem Andromacha, bratanka króla Seleucydów Antiocha I Sotera, bratem Laodiki II, żony króla Seleukosa II Kallinikosa, oraz mężem Laodiki, córki króla Pontu Mitrydatesa II i królowej Laodiki, córki króla Seleucydów Antiocha II Theosa oraz jego pierwszej żony Laodiki I.
Udział w Kampanii Seleukosa III
W 223 p.n.e. Achajos, będąc wówczas wodzem wojsk seleukidzkich, brał udział w kampanii Seleukosa III Keraunosa przeciwko królowi Pergamonu, Attalosowi I. W trakcie tej ekspedycji Seleukos został zamordowany, a Achajos, cieszący się popularnością wśród żołnierzy oraz spokrewniony z dynastią, stał się potencjalnym kandydatem do władzy. Jednak postanowił nie przyjmować władzy, ogłaszając królem młodego Antiocha, brata zamordowanego władcy.
Młody władca zyskał wsparcie armii w Antiochii Syryjskiej, mianując Achajosa zarządcą całej Azji Mniejszej i wydając mu rozkaz kontynuacji wojny z Attalosem.
Wojna z Królestwem Pergamonu
Achajos, jako zdolny wódz, prowadził kampanię przeciwko królestwu Pergamonu, odnosząc znaczące sukcesy, zdobywając liczne terytoria i ostatecznie oblegając Attalosa w stolicy jego państwa.
W międzyczasie Antioch zaangażował się w konflikt z Lagidami o Celesyrię, a następnie, przerywając kampanię przeciw Egiptowi, skierował się na Wschód w celu zlikwidowania uzurpacji lokalnych satrapów, Molona i Aleksandra. Latem 221 p.n.e. Seleukida wkroczył do północnej Medii, znanej jako Atropatene, z prewencyjną wyprawą, mającą na celu zastraszenie miejscowych władców.
W tym czasie, podczas pobytu Antiocha w północnej Medii, Achajos ogłosił się królem.
Motywacje Achajosa
Nie jest do końca jasne, co kierowało Achajosem. Z jednej strony spekuluje się, że mógł otrzymać informacje o śmierci Antiocha, z drugiej zaś, że chodziło o rywalizację z potężnym ministrem Hermiasem z Karii, który miał wielu wrogów, w tym Achajosa.
Achajos ruszył w stronę stolicy państwa, Antiochii. Nie dotarł tam jednak, gdyż jego własni żołnierze odmówili walki przeciw legalnemu władcy. Wobec tego Achajos musiał zawrócić i przygotować się do konfrontacji z Antiochem, który wrócił już z wyprawy przeciw rebeliantom na Wschodzie i planował kontynuować wojnę z Egiptem o Celesyrię. Antioch zlekceważył Achajosa, odkładając spotkanie z nim na później, prawdopodobnie dowiadując się o jego problemach z wojskiem.
Wyruszając przeciwko Ptolemeuszom, Antioch zabezpieczył sobie tyły, zawierając układ z Attalosem I, który rozpoczął kampanię przeciwko Achajosowi. Możliwe, że Antioch obiecał Attalosowi część ziem, którymi władał Achajos, w zamian za pomoc. Achajos, mimo iż był słaby, mógł jednak destabilizować sytuację na tyłach Seleukidy.
Konflikt z Antiochem
Po zakończeniu (i przegraniu) wojny z Ptolemeuszami (klęska pod Rafią w 217 p.n.e.), Antioch postanowił zająć się kwestią Azji Mniejszej. Konflikt z Achajosem zajął Antiochowi sporo czasu, bo aż około 2 lat. W porozumieniu z królem Pergamonu udało mu się odebrać Achajosowi niemal wszystkie terytoria, a jego samego zamknąć w oblężeniu Sardes w 213 p.n.e.
Pomimo dobrej obrony, Achajos został podstępnie ujęty i oddany w ręce Antiocha, który skazał go na śmierć.
Bibliografia
Polibiusz, Dzieje, t. I (ks. IV, rozdz. 48-51; V 40-42, 57-58, 72-78, 107; VII 15, 17; VIII 17-23), przekład, opracowanie i wstęp S. Hammer, Ossolineum & Wydawnictwo PAN, Wrocław 1957.