Achacy Corell
Achacy Corell, znany również jako Achacy Korel (urodzony w 1621 roku w Elblągu, zmarł 31 marca 1659 roku w Elblągu) był drukarzem oraz wydawcą z Elbląga.
Jego ojcem był Otton, nauczyciel kaligrafii w Gimnazjum Elbląskim, a później urzędnik miejski i wójt elbląski, natomiast matką Ewa z domu Zamehl, pochodząca z patrycjuszowskiej rodziny miejskiej. W 1627 roku rozpoczął naukę w Gimnazjum Elbląskim, a po jego ukończeniu, we wrześniu 1640 roku, zapisał się na Akademię Królewiecką. Po powrocie do Elbląga, podjął pracę jako korektor w drukarni Wendela Bodenhausena. Po śmierci Bodenhausena około 1642 roku, Corell wspierał wdowę Annę Surawen w prowadzeniu zakładu, aż w czerwcu 1646 roku ożenił się z nią i stał się właścicielem oficyny.
Corell realizował wiele zamówień dla Gimnazjum Elbląskiego, w tym tezy dysput dla ostatnich klas, zaproszenia na przedstawienia teatralne, a także podręczniki szkolne (w tym pierwszy elbląski druk w języku polskim, dwujęzyczne 40 dialogów Nicolausa Volckmara). W jego oficynie wydano dziewięć prac pod redakcją rektora gimnazjum Joachima Pastoriusa (m.in. De dignitate Historiae oratio w 1651 roku, De conservanda litterarum gloria oratio inauguralis w 1653 roku oraz Palaestra nobilium seu consilium de generosum adolescentum educatione w 1654 roku), a także kilka publikacji profesora teologii i filozofii Henryka Nicolai, dotyczących odbioru teorii heliocentrycznej na ziemiach polskich. Corell wydał również dzieło Kurtzgefaste Kirchenhistorie der bömischen Brüder autorstwa Jana Amosa Komeńskiego w 1648 roku, tuż przed jego wyjazdem z Elbląga po sześciu latach pobytu.
W oficynie Corella publikowane były także utwory lokalnych literatów, takich jak Fryderyk Zamhla, Balthasar Voidius oraz Achacy Domssdorff. Elblążanin wydawał druki okolicznościowe związane z różnorodnymi wydarzeniami, takimi jak uroczystości, narodziny, śluby, zgony czy awanse lokalnych osobistości, a także bardziej znaczące wydarzenia, jak śmierć króla Władysława IV (utwór Fryderyka Meibohma w 1649 roku) czy koronacja jego następcy Jana Kazimierza (utwór Zygmunta Podkostelskiego). Corell zajmował się również wydawaniem licznych pism religijnych, przede wszystkim literatury kaznodziejskiej, w tym wznowił Mały Katechizm Lutra. Z jego oferty korzystali także autorzy katoliccy.
Do pierwszych druków w języku polskim w Elblągu należy zaliczyć rozprawkę Droga do zupełnej wolności autorstwa Łukasza Górnickiego, wydaną przez Corella w 1650 roku. W okresie działalności Corella jego oficyna wydała ponad ćwierć tysiąca druków — średnio 18 rocznie. Tuż przed swoją śmiercią, w związku z zajęciem miasta przez Szwedów w czasie potopu, przeniósł swój zakład z peryferii na Stare Miasto. Zmarł wiosną 1659 roku. Po jego śmierci, prowadzenie zakładu przejęła jego żona, Elżbieta z Preussów, którą poślubił w 1656 roku, a po osiągnięciu pełnoletniości przez ich jedynego syna, również Achacego, dziesięć lat później, zakład trafił w jego ręce.
Bibliografia
- Krystyna Korotajowa, Achacy Korel, w: Polski Słownik Biograficzny, tom XIV, Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, Wrocław, Warszawa, Kraków 1968–1969
- Krystyna Korotajowa, Achacy Korel starszy, w: Słownik pracowników książki polskiej (pod redakcją Ireny Treichel), Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa, Łódź 1972
- Jerzy Sekulski, Achacy Corell I (1621-1659), drukarz i wydawca elbląski, w: Zasłużeni ludzie dawnego Elbląga (pod redakcją Mariana Biskupa), Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, Wrocław 1987
- Jan Szturc, Ewangelicy w Polsce. Słownik biograficzny XVI–XX wieku, Ośrodek Wydawniczy „Augustana”, Bielsko-Biała 1998