Acetylocholina
Acetylocholina, znana jako ACh, to organiczny związek chemiczny będący estrem kwasu octowego i choliny. Działa jako neuroprzekaźnik, który powstaje w neuronach cholinergicznych. Można ją znaleźć w: połączeniach nerwowo-mięśniowych, synapsach przedzwojowych układu współczulnego, zakończeniach zazwojowych układu przywspółczulnego oraz w różnych strukturach mózgu.
Typy receptorów cholinergicznych
Wyróżniamy dwa rodzaje receptorów cholinergicznych:
- Nikotynowe – zlokalizowane w błonie komórkowej zwoju autonomicznego;
- Muskarynowe – obecne w synapsach obwodowych zakończeń przywspółczulnych, znajdujące się w błonie komórkowej efektora.
Działanie
Acetylocholina stymuluje mięśnie szkieletowe. Działa również na rozszerzenie naczyń krwionośnych, co prowadzi do obniżenia ciśnienia tętniczego krwi. Jednocześnie zmniejsza częstość akcji serca oraz siłę jego skurczu. Działa na mięśnie gładkie, powodując ich skurcze w oskrzelach, jelitach (co z kolei pobudza perystaltykę) oraz w pęcherzu moczowym. Dodatkowo przyczynia się do zwężenia źrenic i stymuluje funkcje wydzielnicze gruczołów.
Obecnie acetylocholina nie jest stosowana w medycynie, ponieważ bardzo szybko ulega hydrolizie (katalizowanej przez acetylocholinoesterazę) do choliny i kwasu octowego.
Cholina przechodzi proces estryfikacji, co oznacza, że grupa acetylowa (reszta kwasu octowego) przyłącza się do grupy hydroksylowej choliny w wyniku działania acetylotransferazy cholinowej. Część acetylocholiny, która powstaje, jest uwalniana z zakończeń presynaptycznych do przestrzeni synaptycznej pod wpływem impulsów nerwowych, a reszta jest magazynowana w ziarnistościach neuronów. Po uwolnieniu z zakończeń presynaptycznych, acetylocholina działa na receptory w zakończeniach postsynaptycznych i jest szybko rozkładana przez acetylocholinoesterazę. To jest jedyny mechanizm unieczynniania acetylocholiny. Szybkość jej syntezy zależy od stężenia choliny oraz acetylocholiny w neuronie. Związki fosforoorganiczne, takie jak sarin i soman, działają jako inhibitory acetylocholinoesterazy, co podkreśla ich toksyczność.