Acetylenki

Acetylenki, o wzorach M–C≡C–M oraz M–C≡C–~ (gdzie M oznacza atom dowolnego metalu), to grupa związków metaloorganicznych, które pełnią rolę kompleksów alkilowych alkinów. Zwykle są to substancje nietrwałe. W tych związkach jeden lub oba atomy wodoru w acetylenu są zastąpione atomami metalu. Pochodne acetylenu, w których oba atomy są podstawione, można również traktować jako węgliki, ponieważ składają się wyłącznie z atomów węgla i metalu.

Czasami termin „acetylenki” obejmuje także kompleksy alkinowe oraz kompleksy alkilidynowe (zobacz: kompleks acetylenowy).

Otrzymywanie

Acetylenki można uzyskać poprzez reakcję alkinów z roztworami soli metali ciężkich, takich jak srebro czy miedź. Karbid (CaC2) produkowany jest w przemyśle w procesie, w którym tlenek wapnia reaguje z koksem.

Właściwości

Acetylenki metali alkalicznych oraz berylowych ulegają rozkładowi pod wpływem wilgoci i reagują gwałtownie z wodą. W chemii organicznej stanowią one źródło grupy −C≡C−. Natomiast acetylenki metali ciężkich są odporne na wilgoć i stabilne w obecności powietrza, lecz mogą eksplodować pod wpływem uderzenia. Znajdują zastosowanie jako inicjujące materiały wybuchowe, na przykład w spłonkach.