Accipiter

Rodzaj ptaków z podrodziny jastrzębi (Accipitrinae) w ramach rodziny jastrzębiowatych (Accipitridae).

Zasięg występowania

Rodzaj ten obejmuje gatunki występujące w Eurazji, Afryce (w tym na Madagaskarze) oraz w Ameryce.

Morfologia

Długość ciała waha się od 23 do 42 cm, a rozpiętość skrzydeł wynosi od 42 do 78 cm. Masa ciała samic mieści się w przedziale 144-350 g, natomiast samców 82-196 g.

Systematyka

Rodzaj został zdefiniowany w 1760 roku przez francuskiego zoologa Mathurina Jacques’a Brissona w jego publikacji dotyczącej nauk ornitologicznych. Gatunkiem typowym jest krogulec zwyczajny (A. nisus), co stanowi tautonimię Linneuszowską.

Etymologia

Accipiter: łac. accipiter, accipitris oznaczające ‘jastrząb’, od czasownika accipere ‘chwytać’ (pierwotnie znaczenie to brzmiało ‘zrozumieć’).

Nisus: epitet gatunkowy Falco nisus Linnaeusa z 1758 roku; średniowiecznołac. nisus ‘krogulec’. W mitologii greckiej Nissos (łac. Nisus) był synem Pandiona i królem Megary, który został przemieniony w jastrzębia po zdradzie córki Skylli, co doprowadziło do opanowania miasta przez Minosa, króla Krety. Skylla została zmieniona w skowronka, skazana na wieczne latanie w obawie przed ojcem. W niektórych wersjach mitów Nissos został przekształcony w rybołowa lub bielika, a jego zdradziecka córka w rybę. Gatunek typowy (absolutna tautonimia): Falco nisus Linnaeusa z 1758 roku.

Ierax: gr. ἱεραξ hierax, ἱερακος hierakos oznaczające ‘jastrząb’. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Falco nisus Linnaeusa z 1758 roku.

Aesalon: łac. aesalon, aesalonis oznaczające ‘jastrząb, mały jastrząb’, od gr. αισαλων aisalōn, αισαλωνος aisalōnos ‘jastrząb, mniejszy orzeł’ (identyfikowany różnorodnie, np. z drzemlikiem, błotniakiem stawowym czy orłem południowym).

Podział systematyczny

W obrębie rodzaju znajdują się następujące gatunki:

Accipiter ovampensis J.H. Gurney, 1875 – krogulec szary
Accipiter madagascariensis J. Verreaux, 1833 – krogulec prążkowany
Accipiter striatus Vieillot, 1808 – krogulec zmienny
Accipiter nisus (Linnaeus, 1758) – krogulec zwyczajny
Accipiter rufiventris A. Smith, 1830 – krogulec rudobrzuchy

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), w: Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).