Acantholycosa norvegica

Jest to gatunek pająka należący do rodziny pogońcowatych oraz podrodziny Pardosinae. Występuje w regionie palearktycznym Eurazji.

Taksonomia

Gatunek ten został po raz pierwszy opisany w 1872 roku przez Tamerlana Thorella pod nazwą Lycosa norvegica. W 1875 roku Ludwig Carl Christian Koch wprowadził do nauki nazwę Lycosa sudetica. W 1908 roku Friedrich Dahl przypisał Acantholycosa norvegica do nowego rodzaju Acantholycosa, uznając go za gatunek typowy. W 1936 roku Dimitrij Charitonow dodał do rodzaju Acantholycosa również gatunek opisany przez Thorella. W 1963 roku Jan Buchar obniżył rangę gatunku opisanego przez Kocha do podgatunku w ramach A. norvegica. Jednak ze względu na dużą zmienność morfologiczną tego gatunku, konieczność wyróżniania podgatunku bywa kwestionowana.

Morfologia

Samce mają długość ciała od 6 do 7,7 mm, natomiast samice osiągają długość od 7,2 do 9 mm. Karapaks jest ciemnobrązowy, niemal czarny. Szczekoczułki mają barwę brązową, a sternum ciemnobrązowe lub czarne. Odnóża są długie i mają kolor brązowy do ciemnobrązowego, często z nakrapianiem lub obrączkowaniem. W przeciwieństwie do pogońca cętkonogiego, golenie pierwszej i drugiej pary mają pięć par kolców po stronie brzusznej, a nie cztery. Dodatkowo, Acantholycosa norvegica różni się od A. pedestris brakiem długich szczecinek na grzbietowej stronie stóp pierwszej pary. Opistosoma (odwłok) jest niemal czarna, z szerokim, jaśniejszym znakiem lancetowatym na przedzie oraz jaśniejszą przepaską wzdłuż środkowej części, pokryta żółtawym i białawym owłosieniem.

Nogogłaszczki samca charakteryzują się pojedynczym pazurkiem na szczycie cymbium, apofizą tegularną z wierzchołkiem zwróconym do przodu, tegulum z przednio-boczną wypustką, apofizą terminalną z dziobowatym szczytem oraz ząbkowatymi guzkami, a także podłużnym, błoniastym i zwężającym się konduktorem oraz długim embolusem.

Genitalia samicy mają płytkę płciową z przedsionkiem o szerokim przodzie oraz wąskim tylnym przedłużeniem, z niewyraźną listewką przegrody w części przedniej oraz szeroką, poprzeczną kieszonką przednią. Wulwa jest zaopatrzona w długie, rurkowate zbiorniki nasienne.

Ekologia i występowanie

Acantholycosa norvegica to pająk o borealno-górskim zasięgu. Preferuje miejsca wśród rumowisk skalnych, zwłaszcza powyżej górnej granicy lasu, ale na północy swojego zasięgu można go spotkać także w brzozowych zadrzewieniach rosnących na kamienistym podłożu. Osobniki dorosłe są aktywne od czerwca do końca września. Zapłodniona samica tworzy kokon o niebieskawym lub niebieskawozielonym zabarwieniu, zawierający od 60 do 100 jaj. Czasami wydaje również drugi miot w kokonie, który liczy około 20 jaj.

Gatunek ten występuje w regionie palearktycznym. Podgatunek nominatywny jest znany z Norwegii, Szwecji, Finlandii, europejskiej części Rosji, Syberii oraz dalekowschodniej Rosji i Kazachstanu. Podgatunek A. n. sudetica występuje we Francji, Niemczech, Szwajcarii, Austrii, Włoszech, Polsce, Czechach, Słowacji i Rumunii. Można go spotkać w Wogezach, Alpach, Sudetach i Karpatach. W Polsce występuje wyłącznie w Sudetach. Został umieszczony na Czerwonej liście zwierząt ginących i zagrożonych w Polsce jako gatunek zagrożony (EN).