Acamapichtli (urodzony w 1357, zmarły w 1395) był władcą Tenochtitlánu oraz pierwszym tlatoani Azteków (Méxicas) w latach 1376–1395, a także założycielem dynastii. W języku nahuatl jego imię oznacza „Garść Trzciny”.
Życiorys
Acamapichtli był synem Opochtzina i Atotoztli. Jego żoną była księżniczka Ilancueitl/Atotoztli pochodząca z Culhuacanu, a ich potomkami byli późniejsi tlatoani Huitzilíhuitl, Itzcóatl oraz wiele innych dzieci.
W obliczu śmierci Tenocha w 1375 roku, starszyzna Méxicas calpultin postanowiła wybrać tlatoani, który mógłby wzmocnić pozycję młodego miasta poprzez zacieśnienie więzi z silnymi sąsiadami. Takie relacje istniały od samego początku istnienia plemion.
Delegacja z Tenochtitlánu udała się do przywódców Culhuacanu, jednego z miast-państw założonych w Dolinie Meksyku przez Tolteków. Ustalono tam, że Acamapichtli będzie władcą Tenochtitlánu, co potwierdzało jego szlacheckie pochodzenie. Acamapichtli był wynikiem jednego z międzyplemiennych związków; jego ojciec, Opochtzin, był przywódcą Méxicas, a matka, Atotoztli, była córką Culhua, tlatoani w Nauhyotl.
Początkowo Acamapichtli sprawował władzę jako gubernator (acóatl). Mieszkał w Texcoco z matką, a po objęciu tronu został przetransportowany do Tenochtitlánu, gdzie wkroczył do miasta z wielką pompą. Pojął za żonę Ilancueitl, córkę ówczesnego władcy Culhuacan, Acolmiztli. Aby wzmocnić więzi z miastem, oprócz Ilancueitl, poślubił także inne żony pochodzące z prominentnych rodów szlacheckich (calpulli) w Tenochtitlánie.
Relacje rodzinne między władcami były kluczowym elementem polityki w Meksyku w XIV wieku. Lud Méxicas, jako przybysze, był w trudniejszej pozycji.
Pomimo pokrewieństwa Acamapichtli z Culhua (terenem podległym Azcapotzalco), Tenochtitlán był traktowany jako lennik. Siły zbrojne miasta były zmuszone walczyć dla Azcapotzalco przeciwko innym miastom-państwom.
W 1382 roku Acamapichtli otrzymał tytuł tlatoani. Jego koronacja odbyła się z większą pompą niż wcześniej, przed ołtarzem Huitzilopochtli. W otoczeniu najwyższej rangi wojowników, został namaszczony przez głównego kapłana olejem i wodą, a na jego głowę nałożono trójkątny turkusowy diadem (xiuhuitzolli).
Ta ceremonia stała się wzorem dla przyszłych azteckich koronacji, z wyjątkiem koronacji w 1427 roku, kiedy nowy tlatoani był w towarzystwie władców Texcoco i Tlacopán, miast azteckiego Trójprzymierza.
Tenochtitlán, zbudowany na środku jeziora Texcoco, miał ograniczoną powierzchnię użytków rolnych. Za czasów Acamapichtli miasto-państwo rozwinęło swoje terytorium, zdobywając skaliste obszary na wschodzie. W tym czasie zbudowano rolniczą bazę miasta przez rozszerzenie systemu chinampa wokół wyspy oraz przechwytywanie chinampas z innych miast, zwłaszcza z Xochimilco.
W trakcie panowania Acamapichtli miasto podzielono na cztery dzielnice calpullis: Moyotlán na południowym zachodzie, Zoquipan w południowym wschodzie, Cuecopan w północnym zachodzie oraz Atzacualco w północnym wschodzie. Domy z trzciny i gałęzi drzew zostały zamienione na domy kamienne. Wprowadzono pierwsze azteckie prawa, a na okres jego rządów przypadają początki budowy najważniejszego obiektu sakralnego Azteków, Templo Mayor.
Acamapichtli był politykiem, który wzmacniał pozycję Tenochtitlánu głównie poprzez sojusze z sąsiadami, a nie przez wojny (w czasie jego rządów miały miejsce tylko dwie lub trzy). Unikał konfrontacji z silniejszymi władcami. W przypadku Tezozomoca, jednego z wrogich sąsiadów Tenochtitlánu, sprowadzało się to do składania wymaganego trybutu oraz transportowania sztucznych wysp z żyznymi obszarami uprawy kwiatów (chinampa) do Tlacopánu.
Chociaż tytuł tlatoani nie był dziedziczny w dosłownym znaczeniu, kandydaci pochodzili z wąskiej elity książąt. Wszyscy późniejsi azteccy władcy wywodzili się z rodu Acamapichtli.
Jego pierwsza żona, Ilancueitl, nie urodziła dzieci; po raz drugi ożenił się z Tezcatlan Miyahuatzin, córką władcy Tetepango. Była ona matką Huitzilíhuitla, który objął tron po śmierci ojca. Inny syn Acamapichtli, Itzcóatl, również został tlatoani; jego matką była piękna niewolnica szlacheckiego pochodzenia, Matlalxochtzin, zakupiona na targu w Azcapotzalco.
Tuż przed swoją śmiercią Acamapichtli zwołał przywódców czterech dzielnic, w które podzielone było miasto, i poprosił ich o wybór jego następcy. Wybrano jego najstarszego syna Huitzilíhuitla. Wkrótce potem władca zmarł.
Kolejni tlatoani Tenochtitlánu byli wybierani w podobny sposób, jednak Huitzilíhuitl poszerzył elektorat o wyższej rangi wojowników i duchownych.
Przypisy
Bibliografia
Brenda RalphB.R. Lewis Brenda RalphB.R., Aztekowie, MariaM. Raczkiewicz (tłum.), Warszawa: Wiedza Powszechna, 2002, ISBN 83-214-1251-3, OCLC 68652210. Brak numerów stron w książce.
Tadeusz Łepkowski, Historia Meksyku, Wrocław 1986, ISBN 83-04-02182-X.
Justyna Olko: Meksyk przed konkwistą, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 2010, ISBN 978-83-06-03237-6.
JacekJ. Walczak JacekJ., Aztekowie i tajemnica kalendarza, Warszawa: Świat Książki – Bertelsmann Media, 2006, ISBN 83-7391-910-4, ISBN 978-83-7391-910-5, OCLC 76358837. Brak numerów stron w książce.