Acacio Mañe Elá (urodzony w 1904 roku w Ndjiakom, zmarł 20 listopada 1959 w Bacie) był politykiem z Gwinei Hiszpańskiej i jednym z pionierów ruchu dążącego do niepodległości Gwinei Równikowej.
Życiorys
Należał do grupy etnicznej Fang. Jego klan, Esambira, pochodził z regionu na południe od Duali. Był najstarszym z dziewięciorga dzieci Buenaventury Eli Ncomo Oyé oraz Abuy de Eli. Jego rodzina należała do niewielkiej grupy tubylczych mieszkańców kolonii, którzy posiadali takie same prawa polityczne jak obywatele hiszpańscy z metropolii (tzw. emancipados). Związany z kontynentalną częścią Gwinei, z centrum w Bacie, w 1919 roku przyjął katolickie chrześcijaństwo w tamtejszej misji. Został ochrzczony w 1922 roku i uzyskał wykształcenie. Posiadał znaczną plantację oddaloną o około 20 kilometrów od Baty, na której zatrudniał około 100 nigeryjskich pracowników rolnych, zajmując się uprawą kawy oraz kakao. Dodatkowo założył firmę działającą w przemyśle drzewnym. Znany ze swej pobożności, rozpoczął budowę większego i trwalszego kościoła w swojej rodzinnej miejscowości. Pracował również jako nauczyciel oraz katecheta. W maju 1950 roku udał się do Rzymu, gdzie był świadkiem ceremonii kanonizacyjnej Antonia Maríi Clareta, założyciela zakonu klaretynów.
Wcześnie zaangażował się w działalność niepodległościową. Współpracując z królem Santiago Ugandy, stopniowo budował szeroką sieć kontaktów zarówno z tradycyjnymi przywódcami plemiennymi Gwinei, jak i Gwinejczykami związanymi z administracją oraz elitą intelektualną kolonii. Był jednym z założycieli oraz liderów powstałego na początku lat 50. Cruzada Nacional de Liberación de Guinea Ecuatorial (CNLGE), która w 1954 roku zmieniła nazwę na Ruch Wyzwolenia Narodowego Gwinei Równikowej (Movimiento Nacional de Liberación de Guinea Ecuatorial, MONALIGE). Jego działalność oraz rosnące wpływy wśród rodzimych mieszkańców terytorium budziły niepokój wśród władz kolonialnych. W dokumentach dla hiszpańskich służb bezpieczeństwa wymieniano jego kontakty z lokalnymi oddziałami Gwardii Terytorialnej, określając go jako lidera ruchu nacjonalistycznego w Bacie oraz wskazując, że planuje ucieczkę do Kamerunu. W związku z tymi informacjami został zatrzymany w pobliżu misji katolickiej, najprawdopodobniej po doniesieniu złożonym przez miejscowego księdza. Po przewiezieniu do koszar marynarki, został załadowany na okręt kierujący się do Santa Isabel, jednak nigdy tam nie dotarł. Przypuszcza się, że jego ciało mogło zostać wrzucone do morza. Jedną z ostatnich czynności przed aresztowaniem było przygotowanie listu dotyczącego wyzwolenia i niepodległości Gwinei, który miał trafić do Organizacji Narodów Zjednoczonych, nagłaśniając w ten sposób kwestię gwinejską na arenie międzynarodowej. Jego śmierć wzmocniła tendencje nacjonalistyczne w Gwinei, zbieżnie z nadaniem hiszpańskim terytoriom w Zatoce Gwinejskiej statusu prowincji.
Ożenił się z Marianą Asangono, z którą miał wielu potomków. Inne źródła wskazują jednak, że para miała tylko jednego syna, Joaquína Mëñë M’Elę. Jego drugi syn, Alejandro Mëñë M’Ela, pochodził z pozamałżeńskiego związku i zmarł przedwcześnie w wyniku wypadku samochodowego.
W niepodległej Gwinei Równikowej został oficjalnie uznany za jednego z męczenników niepodległości. Tytuł ten, na podstawie dekretu prezydenta Obianga z 2006 roku, dzieli z Enrique Nvo Okenvem oraz Salvadorem Ndongiem Ekangiem. Jego imieniem nazwano koszary w stolicy, Malabo.